Słownik pojęć

  • Długości wahadeł zegarowych

    sprawdź w tablicy... zobacz więcej

  • Wahadło

    wahadło czyli regulator chodu ma za zadanie za pośrednictwem wychwytu w równych odstępach czasowych uwalniać koła mechanizmu chodu, prowadząc tym samym do prawidłowej pracy mechanizmu chodu. Ważne jest to, żeby regulator w równych odstępach czasu miał odpowiednią wielkość wychyleń. Dlatego niezmiernie ważną sprawą jest, by owy regulator, jak wahadło, posiadało taką cechę jak izochroniczność, czyli następujące po sobie wahnięcia są oddzielone równym odcinkiem czasu. Największą dokładność wahadła uzyskujemy wtedy, gdy jest ono długie i ciężkie (jednak takie wahadła potrzebują większych impulsów). Plusem długich wahadeł jest jeszcze to, iż błąd wielkości okresu jest powtarzany mniej razy w danym czasie, niż w wahadłach krótszych. Charakterystyczną właściwością wahadła, sprawiająca, że jest przydatne do odmierzania czasu, jest jego izochronizm. Tę właściwość w. odkrył i ogłosił Galileo Galilei (Galileusz) w roku 1583. Budowa wahadła:

    • element mocujący
    • ramię wahadła
    • soczewka
    • nakrętka regulująca
    Jako pierwszy wahadła w zegarze użył Christiaan Huygens około roku 1657. (źródło)

  • Wahadło kompensacyjne

    wahadło skonstruowane tak, że jego okres wahań nie ulega zmianom mimo zmian temperatury. Wahadło kompensacyjne wyrównuje zmiany długości pręta wahadła lub tak zmienia wzajemne położenie poszczególnych jego części, że mimo zmian ich wymiarów środek wahania pozostaje zawsze w tym samym punkcie pręta. (źródło)

  • Wahadło napędowe (patrz: Napęd elektryczny wahadła)

  • Wahadło sekundowe

    wahadło wykonujące jedno wahnięcie na sekundę, czyli okres wahań wahadła sekundowego wynosi 2 s. Długość zredukowana wahadła sekundowego w naszych szerokościach geograficznych wynosi 994 mm; na równiku 991 mm, na biegunie 996 mm. (źródło)

  • Wahadło stożkowe

    wahadło, którego dolny koniec zatacza poziome koła. Wahadło stożkowe nie ma zastosowania w zegarmistrzostwie.

  • Wahadło swobodne (patrz: Zegar Shortta)

  • Wahanie

    okresowe ruchy wahadła lub balansu

  • Wahnik

    z angl. Rotor. Element naciągu automatycznego zegarka, służący do naciągania sprężyny napędowej; wahniki półkoliste są zwykle ułożyskowane w środku mechanizmu; ponieważ wahnik ma dużą masę skupioną po jednej stronie swego łożyska, więc pod wpływem ruchów ręki na skutek bezwładności obraca się względem mechanizmu i poprzez przekładnię zwalniającą naciąga sprężynę napędową. (źródło)

  • Wahnięcie (definicja 1)

    przedział czasu równy połowie okresu układu drgającego (np. balansu, wahadła). Szczególnym przypadkiem w. jest ruch układu drgającego z jednego skrajnego położenia do przeciwległego lub ruch z położenia równowagi do położenia skrajnego i powrót do tego samego położenia równowagi. (źródło)

  • Wahnięcie (definicja 2)

    jeden ruch wahadła lub balansu między położeniami skrajnych wychyleń. (źródło)

  • Wapno wiedeńskie (patrz: Środki polerownicze)

  • Warren H.E.

    Amerykański konstruktor pierwszego zegara synchronicznego w roku 1918.

  • Warystor

    rezystor (opornik) półprzewodnikowy nieliniowy, którego rezystancja zależy od napięcia, prądu i kierunku polaryzacji. Warystor jest stosowany przede wszystkim jako element zabezpieczający przed przepięciem.

  • Watch Tuner (patrz: Watch Tuner Timegrapher)

  • Watch Tuner Lite (patrz: Watch Tuner Timegrapher)

  • Watch Tuner Timegrapher

    aplikacja do pomiaru parametrów mechanizmu. Za pomocą aplikacji można zmierzyć między innymi częstotliwość pracy mechanizmu zegarka, jego odchyłkę dobową i amplitudę. Autorem aplikacji jest Bartłomiej Świątek. (źródło)

  • Wave Ceptor

    technologia synchronizacji czasu zegarka względem sygnału wzorca odbieranego drogą radiową... zobacz więcej

  • Wałek

    sztywna część maszyny lub mechanizmu, na której są osadzone inne części wykonujące ruch obrotowy lub wahadłowy. Wałek, podobnie jak oś, ma zwykle kształt walcowy. Wałki są zawsze ruchome i obracają się wraz z osadzonymi na nich częściami. W odróżnieniu od osi przenoszą moment skręcający. Określenia wałek i oś są jednak czysto umowne – osie ruchome konstrukcyjnie niczym się nie różnią od wałków. W zegarmistrzostwie te wałki, na których są osadzone koła i zębniki, nazywa się osiami.

  • Wałek balansu (patrz: Oś balansu)

  • Wałek kotwicy

    element wychwytu kotwicowego, na którym jest osadzona kotwica. We współcześnie produkowanych zegarkach wałek kotwicy jest krótkim, gładkim wałkiem z dwoma cienkimi czopami na obu końcach, służącymi do ułożyskowania kotwicy. W niektórych zegarkach na wałku kotwicy znajduje się kołnierz, o który opiera się kotwica. W dawniej produkowanych zegarkach, zwłaszcza kieszonkowych, część wałka kotwicy była nagwintowana, a na niej – nakręcona kotwica. W zegarach i budzikach popularnych wałek kotwicy ma taką samą długość, jak osie przekładni.

  • Wałek naciągowy

    element naciągu służący do nakręcania zegarka i nastawiania wskazówek. Wałki naciągowe różnią się niektórymi szczegółami, w zależności od rodzaju naciągu. Wałek naciągowy do naciągu chybotkowego ma krótszy czop kwadratowy, a dłuższy czop końcowy niż wałkach naciągowych do naciągu sprzęgnikowego. (źródło)

  • Wałek sprężyny

    element napędu sprężynowego, na który nawija się sprężynę napędową. W każdym wałku sprężyny występują elementy zaznaczone na rys. W.9, na którym pokazano wałek sprężyny do zegara. Sprężynę zaczepia się o hak 1 wałka, który może być wytłoczony lub wbity do wywierconego otworu... zobacz więcej

  • Wcisk (patrz: Luz)

  • Wciskarka

    przyrząd do wtłaczania kamieni łożyskowych, składający się z korpusu, stolika z wymiennymi kowadełkami, dźwigni jednoramiennej i prowadnicy z trzpieniem nastawczym. Kamień wciska się na głębokość ustaloną za pomocą nakrętki mikrometrycznej, znajdującej się na trzpieniu. Odpowiednim przesunięciem kamienia łożyskowego za pomocą wciskarki można regulować luz wzdłużny osi. Wciskarka może także służyć do wciskania wskazówek, nitowania osi balansu i niektórych prac wykonywanych na nabijarce.

  • Welcowanie

    pewna odmiana frezowania zębów kół zegarowych za pomocą freza kształtowego i specjalnej maszyny, zwanej welcarką (kalibrownicą). Celem welcowania było poprawianie i wygładzanie zębów kół w dawniej produkowanych zegarach. We współczesnych zegarach zęby kół są wykonane bardzo dokładnie, nie trzeba więc ich welcować.

  • Wiatrak (patrz: Regulator wiatrakowy)

  • Wibrograf (patrz: Sprawdzarka chodu zegara)

  • Widełki kotwicy

    element łączący wychwyt z regulatorem. W zegarach wahadłowych wychwyt jest połączony z wahadłem w taki sposób, że od wałka kotwicy prowadzi drążek widełek, na końcu którego znajdują się widełki lub kołek stalowy pracujący w wycięciu pręta wahadła. W niektórych zegarach widełki kotwicy są skonstruowane tak, że można nimi doregulować symetrię pracy wychwytu (zob. ustawianie chodu zegara i zegarka) – są to tzw. widełki kotwicy nastawne. W zegarach balansowych widełki znajdujące się na końcu drążka kotwicy przenoszą impuls napędowy z kotwicy na balans za pośrednictwem palca przerzutowego osadzonego w przerzutniku, który jest wciśnięty na oś balansu.

  • Widia (patrz: Węgliki spiekane)

  • Wieczko koperty (patrz: Koperta)

  • Wieczny kalendarz

    z angl. Perpetual Calendar. Konstrukcja kalendarza zegarka, dzięki której mechanizm wskazań wyróżnia miesiące 30-to dniowe oraz miesiąc luty, także w latach przestępnych, prawidłowo wskazując dzień miesiąca. Mechanizm kalendarza wymaga ingerencji użytkownika raz na sto lat, w pierwszym dniu marca roku, który choć powinien być przestępnym, to przypadając raz na 100 lat takim nie jest (liczba określająca rok podzielna przez 100 z wyjątkiem cyfr podzielnych przez 400). (źródło)

  • Wiegand Franciszek

    urodził się 22 lutego 1941 roku w Tarnowskich Górach w rodzinie rzemieślniczej. Jego ojciec, Ryszard, był znanym i powszechnie cenionym zegarmistrzem na terenie miasta i okolic w okresie międzywojennym i powojennym. Franciszek dzieciństwo, młodość oraz lata swojej wielkiej i błyskotliwej kariery zawodowej spędził w Tarnowskich Górach, gdzie... zobacz więcej

  • Wieniec balansu (patrz: Balans)

  • Wieniec koła (patrz: Koła zębate)

  • Wiercenie

    rodzaj obróbki skrawaniem, w czasie której narzędzie, zwane wiertłem, wykonuje okrągły otwór, usuwając materiał w postaci wiórów. Obrabiarka do wiercenia nazywa się wiertarką. Aby mogło nastąpić skrawanie, wiertło umocowane we wrzecionie wiertarki musi znajdować się w ruchu obrotowym względem obrabianego przedmiotu oraz w ruchu postępowym (posuwowym) wzdłuż własnej osi. W czasie wiercenia na tokarce przedmiot może wykonywać ruch obrotowy, a wiertło tylko ruch posuwowy. Im twardszy jest wiercony materiał, tym mniejsza musi być prędkość obrotowa wiertła. Gdy wiertło obraca się za szybko, może nagrzać się nadmiernie i odpuścić, a wtedy przestanie skrawać. W czasie wiercenia trzeba obserwować, czy wiertło rzeczywiście skrawa. Kręte, długie wióry w czasie wiercenia materiału ciągliwego albo równomiernie sypiące się drobne wiórki z materiału kruchego świadczą o prawidłowym przebiegu wiercenia. W celu zwiększenia wydajności wiercenia i zabezpieczenia wiertła przed nagrzaniem stosuje się ciecze chłodzące.

  • Wiertarka

    maszyna do wiercenia otworów – może być stała (przytwierdzona do fundamentu), przenośna (stołowa lub piersiowa) lub ręczna. W warsztacie zegarmistrzowskim są stosowane różne maszyny i urządzenia do wiercenia. Ze względu na stosunkowo małe wymiary obrabianych przedmiotów wiertarka jest używana rzadko – jeżeli zegarmistrz posiada tokarkę zegarmistrzowską wrzecionową i odpowiednie do niej przybory, to może na niej wykonywać najrozmaitsze operacje wiercenia wchodzące w zakres jego pracy. W cienkich, płaskich przedmiotach można wiercić otwory wiertłem piórkowym (dwustronnie zaostrzonym), zamocowanym w furkadle.

  • Wiertarka do czopów

    Urządzenie stosowane w pracowniach zegarmistrzowskich do wiercenia bardzo małych otworów w czołach osi i wałków w celu wstawienia czopów (zob. naprawa czopów).

  • Wiertlisko

    prymitywny przyrząd do wiercenia o napędzie ręcznym za pomocą smyka.

  • Wiertło

    narzędzie do wiercenia otworów. W pracowni zegarmistrzowskiej stosuje się dwa rodzaje wierteł:

    • wiertła kręte
    • wiertła piórkowe

  • Wiertło kręte

    wiertło składające się z części roboczej i chwytu. Część skrawająca wiertła krętego ma dwa ostrza połączone na końcu ścinem, który jest wierzchołkiem wiertła. Kąt wierzchołkowy może wynosić 50 – 140°, zależnie od obrabianego materiału – do materiałów miękkich stosuje się wiertła kręte o mniejszym kącie wierzchołkowym. Powierzchnia części roboczej wierteł krętych grubszych od 0,7 mm jest sfrezowana w taki sposób, że pozostają na niej dwie wąskie łysinki, aby zmniejszyć tarcie o ścianki wierconego otworu. Wiertła kręte są wykonywane ze stali narzędziowej (do wiercenia w materiałach miękkich) lub ze stali szybkotnącej (do wiercenia w materiałach twardych), są wydajne w pracy, usuwają wióry z wierconego otworu i nie zmieniają średnicy ani kątów skrawania mimo ich ostrzenia. Do sprawdzania zaostrzonego wiertła krętego służą specjalne wzorniki. Nieprawidłowo zaostrzone wiertło kręte może być przyczyną przekroczenia wymiaru średnicy otworu. Najcieńsze wiertła kręte mają średnicę 0,25 mm.

  • Wiertło piórkowe

    wiertło składające się z chwytu walcowego oraz cieńszej i rozpłaszczonej części roboczej zakończonej dwoma ostrzami. Kąt wierzchołkowy wiertła piórkowego pod jakim są nachylone ostrza, wynosi 80 – 140°. Do wiercenia materiałów miękkich używa się wierteł piórkowych o mniejszym kącie wierzchołkowym. Ostrze wiertła piórkowego może być zaostrzone dwustronnie do wiercenia ręcznego w furkadle, albo jednostronnie do wiercenia na wiertarce. Zaletą wierteł piórkowych są ich małe wymiary – najcieńszych, wykonujących otwory o średnicy 0,05 – 0,8 mm, używa się do wiercenia otworów w osiach w celu wstawienia czopów (zob. naprawa czopów). Wadą jest ich mała sztywność. Nieco sztywniejsze i wydajniejsze w pracy są wiertła piórkowe o skręconym piórze, ale nią ma takich wierteł do wykonywania otworów o średnicy mniejszej niż 0,5 mm.

  • Wiertło spiralne (patrz: Wiertło kręte)

  • Wilcze zęby

    charakterystyczny kształt zębów kół naciągowych stosowanych przez niektóre firmy w zegarkach kieszonkowych starego typu. Współpracujące boki zębów mają zarys ewolwentowy (zob. koła zębate), natomiast drugie boki zębów, od wierzchołka do dna wrębów, są wklęsło ścięte. Zęby takie są przy podstawie szersze i dlatego bardziej wytrzymałe niż normalne.

  • Winding

    nakręcanie mechanizmu

  • Wirnik

    wirująca, wykonująca ruch obrotowy część maszyny, np. silnika elektrycznego.

  • Witiaz

    Rostowska Fabryka Zegarów

  • Wkręt

    ącznik gwintowy pełny z gwintem zewnętrzynym i łbem o różnych kształtach, wkręcany za pomocą wkrętaka. We wkręcie lub śrubie rozróżniamy łeb i trzon (rys. W.16). Część gładka, nie nagwintowana trzonu nazywa się... zobacz więcej

  • Wkręt balansu

    wkręt stosowany w balansie kompensacyjnym w celu:

    • obciążenia wieńca – jest to wkręt obciążeniowy
    • wyrównoważenia balansu – jest to wkręt wyważeniowy
    Wkręty obciążeniowe są dokręcane do samego łba, a wkręty wyważeniowe można nieco dokręcać lub odkręcać podczas wyrównoważenia balansu.

  • Wkrętak (śrubokręt)

    narzędzie zegarmistrzowskie służące do wkręcania i wykręcania wkrętów. Wkrętak składa się z redełkowanej oprawki zakończonej ruchomą główką oraz ze stalowej wkładki zeszlifowanej na końcu na kształt klina o małej zbieżności. Zegarmistrzowi do pracy potrzebny jest komplet wkrętaków, składający się przynajmniej z sześciu sztuk o różnych wielkościach. Do zegarów domowych są potrzebne duże wkrętaki z trzonkami drewnianymi lub z tworzywa sztucznego, a do zegarów elektrycznych wkrętaki izolowane.

  • Wkrętak ramienny

    wkrętak, który zamiast prostej oprawki lub trzonka ma zakrzywione pod kątem prostym ramię, aby można było nim odkręcać trudno odkręcające się wkręty.

  • Wkrętak widełkowy

    wkrętak służący do wkręcania wkrętów w trudno dostępnych miejscach. W wycięciu widełkowym ostrza wkrętaka znajduje się sprężynka, uruchamiana z boku widocznym występem, która utrzymuje wkręt na ostrzu wkrętaka widełkowego.

  • Wkrętka

    łącznik gwintowy przelotowy, drążony o gwincie zewnętrznym. Różne odmiany wketek mają zastosowanie w zegarach, a zwłaszcza w budzikach.

  • Woda królewska

    mieszanina jednej części kwasu azotowego i trzech części stężonego kwasu solnego. Rozpuszcza wszystkie metale, nawet złoto i platynę.

  • Woda lutownicza (patrz: Lutowanie miękkie)

  • Wodoszczelność

    każdy zegarek charakteryzuje się pewną klasą wodoszczelności. Informacja o niej może znaleźć się na deklu, tarczy lub ostatecznie na metce dołączonej do produktu. Oznaczenie to wyraża odporność na ciśnienie statyczne wody i może być przedstawione w barach, atmosferach metrach lub stopach. Oto kilka podstawowych oznaczeń: – 30 m – podstawowa klasa wodoszczelności. Zegarek odporny na zachlapanie, deszcz i mycie rąk – 50 m – w zegarku można pływać ale nie nadaje się on do nurkowania – 100 m – z zegarkiem można nurkować ale na małych głębokościach. – 200m i więcej – zegarki do profesjonalnego nurkowania. (źródło)

  • Wodzik (patrz: Naciąg sprzęgnikowy)

  • Woltomierz

    przyrząd do pomiatu napięcia elektrycznego. Woltomierz włącza się równolegle w obwód prądu. W zegarmistrzostwie mają zastosowanie dwa rodzaje woltomierzy:

    • magnetoelektryczny – dokładniejszy o ruchomych cewkach – do pomiaru napięcia prądu stałego
    • elektromagnetyczny – do pomiaru napięcia prądu stałego i przemiennego.
    Praktyczniejszy jest miernik elektryczny uniwersalny, którym można mierzyć wszystkie wielkości elektryczne.

  • World time (patrz: Czas światowy)

  • Wostok (patrz: ЧЧЗ (Чистопольский часовой завод), Czystopolska Fabryka Zegarków)

    Wostok - ЧЧЗ (Чистопольский часовой завод - Czystopolskij Czasowyj Zawod) pol. Czystopolska Fabryka Zegarków. Historia w (źródło)

  • Wrzeciennik

    główny zespół tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej, w którym jest ułożyskowane wrzeciono.

  • Wrzeciono

    wirująca część maszyny np. wiertarki, tokarki. W zegarkach z wychwytem wrzecionowym wrzecionem nazywa się oś, na której znajdują się palety oraz kolebnik lub balans.

  • Wrąb (patrz: Koła zębate)

  • Wskazania analogowe (wskazówkowe)

    metoda wskazywania odmierzanego przez zegar czasu za pomocą wskazówek, przesuwających się na tle tarczy z podziałką godzinową i minutową, często również sekundową. Taki sposób jest ogólnie stosowany w zegarach i zegarkach mechanicznych, a także w zegarkach kwarcowych.

  • Wskazania cyfrowe

    metoda wskazywania odmierzanego przez zegar czasu za pomocą cyfr. Cyfrowe urządzenia wskazujące mogą być mechaniczne, elektryczne i elektroniczne.

  • Wskazania cyfrowe elektroniczne

    wskazania stosowane w zegarach i zegarkach kwarcowych. Rozróżnia się dwa rodzaje cyfrowych wskaźników elektronicznych – z diodami luminescencyjnymi (LED) oraz ciekłymi kryształami (LCD)... zobacz więcej

  • Wskazania cyfrowe elektryczne (świetlne)

    Wskazania stosowane zwykle w zegarach publicznych (np. dworcowych) i laboratoryjnych lub np. przy sprzętach AGD. Jako wskaźniki świetlne są stosowane układy pól lub punktów świetlnych (żarówek), które w wyniku odpowiedniej kombinacji połączeń mogą tworzyć kształty odpowiadające kolejnym cyfrom. Pełny układ punktów świetlnych pokazano na rys. W.30a, a przykład utworzenia cyfr 2 i 3 – na rys. W.30b i c... zobacz więcej

  • Wskazania cyfrowe mechaniczne

    wskazania stosowane w zegarach i zegarkach mechanicznych i elektrycznych. Cyfry godzin i minut, umieszczone na pierścieniach lub tarczach napędzanych przez przekładnię wskazań, ukazują się w okienkach tarczy głównej. W taki sam sposób zegarki wskazują datę. (zob. zegarek z kalendarzem). Drugi sposób wskazania cyfrowego mechanicznego, tzw. klapkowy, polega na tym, że cyfry godzin i minut są podzielone na połowę i umieszczone na opadających klapkach przymocowanych do obracających się osi poziomych (godzinowej i minutowej) lub na klapkach obrotowych przymocowanych do osi pionowych, w zależności od położenia mechanizmu zegara. Podobny sposób wskazań cyfrowych mechanicznych polega na zastosowaniu bębnów obrotowych, wielobocznych lub walcowych (lub taśm), na których są umieszczone cyfry godzin i minut ukazujące się w okienkach tarczy zegara.

  • Wskazówka

    główny element urządzenia wskazań analogowych czasu odmierzanego przez zegar. Zegar jest zwykle wyposażony w dwie wskazówki:

    • wskazówkę godzinową
    • wskazówkę minutową
    Zegarki współczesne, oprócz wskazówki godzinowej i minutowej, mają także centralną wskazówkę sekundową. Kolor i styl wskazówek jest zawsze dopasowany do koloru i stylu tarczy zegara. Do tarcz jasnych stosuje się wskazówki złote, ciemnoniebieskie lub czarne. Do tarcz ciemnych stosuje się wskazówki posrebrzane lub lakierowane na biało. Długość wskazówek zależy od wielkości tarczy. Wskazówka minutowa powinna sięgać do podziałki minutowej, a godzinowa – być krótsza o około 1/3 od minutowej.Centralna wskazówka sekundowa może być tak długa, jak minutowa, lub nieco od niej krótsza. W zegarkach współczesnych stosuje się wskazówki proste i dość szerokie, które ułatwiają odczytywanie czasu. Zbyt wąskie wskazówki nikną w pewnej odległości i trudno odróżnić, która jest godzina.

  • Wskazówka godzinowa

    wskazówka zwykle nieco szersza od wskazówki minutowej. W zegarach wskazówka godzinowa jest zamocowana na dość długiej tulejce mosiężnej, zwykle przeciętej wzdłuż – w celu lepszego osadzenia jej na tulejce koła godzinowego. W zegarkach wskazówka godzinowa ma także tulejkę, ale proporcjonalnie krótszą niż w zegarach i wytłoczoną z materiału wskazówki.

  • Wskazówka minutowa

    wskazówka osadzona bezpośrednio na osi minutowej lub tulejce ćwiertnika umocowanego na tej osi. Ma tulejkę, ale znacznie krótszą niż wskazówka godzinowa. W zegarach, w których wskazówki nastawia się palcami, wskazówka minutowa jest osadzona na czopie kwadratowym i zabezpieczona zawleczką lub nakrętką. Wskazówka minutowa została wprowadzona w roku 1690 przez Daniela Quaro.

  • Wskazówka nastawcza

    wskazówka stosowana w budzikach, służąca do nastawiania sygnału na dowolny czas budzenia.

  • Wskazówka sekundowa (sekundnik)

    wskazówka umieszczona z boku tarczy (bywa też dolna sekunda na godz. 6) zegarka lub współśrodkowo ze wskazówką godzinową i wskazówką minutową. Wskazówka sekundowa zarówno boczna, jak i centralna (tzw. centralka) zawsze ma tulejkę i jest osadzona na czopie osi sekundowej. Wskazówka sekundowa boczna została zastosowana do zegarków powszechnego użytku około roku 1800, a centralna – około 1940.

  • Wskazówka zegara słonecznego

    wskazówka, która powinna być ustawiona równolegle do osi Ziemi. Dla zegara poziomego pod kątem szerokości geograficznej danego miejsca, dla zegara pionowego – pod kątem dopełniającym (do 90°) do kąta szerokości geograficznej.

  • Wskazówka świecąca (patrz: Masa świecąca)

  • Wskaźnik czasu

    urządzenie w zegarku umożliwiające odczytanie aktualnego czasu odmierzanego przez zegarek. Zasadniczo są stosowane dwa rodzaje wskaźników czasu:

    • analogowe (zob. wskazania analogowe)
    • cyfrowe (zob. wskazania cyfrowe)

  • Wskaźnik daty (patrz: Zegarek z kalendarzem)

  • Wskaźnik rezerwy napędu / Wskaźnik rezerwy chodu

    urządzenie wskazujące stan napięcia sprężyny napędowej w zegarkach z naciągiem automatycznym. Wskazuje, na ile godzin chodu jest w danej chwili naciągnięta sprężyna napędowa zegarka. Wskaźnik może być umieszczony na tarczy, od spodniej strony, lub na boku koperty zegarka.

  • Wskaźniki cyfrowe (patrz: Wskazania cyfrowe)

  • Wsypnik

    naczynie w kształcie trójkątnej miseczki, w którym przebiera się wsypane do niej z fiolki drobne części zamienne, np. kamienie łożyskowe, wkręty. Po dobraniu odpowiedniej części wsypanie z niej reszty do fiolki jest znacznie ułatwione.

  • Wtłaczanie

    łączenie nierozłączne części maszynowych, których wymiar otworu części zewnętrznej jest mniejszy niż wymiar części wewnętrznej. Połączenie uzyskuje się przez wtłoczenie (wciśnięcie) jednej części w drugą. W taki sposób są osadzane koła, kotwice, dźwignie i inne części zegara oraz oraz kamienie łożyskowe w zegarkach.

  • Wybijanie otworów (patrz: Przebijanie otworów)

  • Wychwyt (wolny Rieflera) balansowy

    Riefler wynalazł również wychwyt balansowy, używany w chronometrach i zegarkach kieszonkowych. Prawda, że nie miał on szerszego zastosowania, ale opisujemy go jako ciekawy przykład różnorodności pomysłów tego wynalazcy... zobacz więcej

  • Wychwyt (definicja 1)

    Zespół zegara mechanicznego sprzęgający przekładnię chodu z oscylatorem zegarowym (wahadłowym lub balansowym). W mechanizmie zegarowym wychwyt spełnia dwie funkcje:

    • przekazywanie energii mechanicznej z przekładni chodu napędzanej przez sprężynę napędową lub obciążnik
    • zwalnianie przekładni chodu w takt wahań oscylatora, co umożliwia zliczanie tych wahań, a tym samym odmierzanie czasu.
    (źródło)

  • Wychwyt (definicja 2)

    Zasadniczy zespół zegara mechanicznego współpracujący z regulatorem chodu. Wychwyt spełnia w mechanizmie zegarowym dwie funkcje – przekazuje energię mechaniczną od przekładni chodu do regulatora, w celu utrzymania go w ruchu, oraz... zobacz więcej

  • Wychwyt Bloxama

    Swobodny wychwyt ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Zamiast kotwicy wychwyt Bloxama jest wyposażony w dwa oddzielne i niezależne ramiona... zobacz więcej

  • Wychwyt Brocota

    Wychwyt kotwicowy, stosowany w wahadłowych zegarach domowych, którego wynalazcą był Achille Brocot (1817 - 1878). Wychwyt Brocota może być spoczynkowy lub cofający, w zależności od kształtu zębów koła wychwytowego. Jeżeli zęby są pochylone w kierunku ruchu koła, to wychwyt Brocota jest spoczynkowy... zobacz więcej

  • Wychwyt Denisona

    Wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych, podobnie jak wychwyt Bloxama. Denison skonstruował kilka wychwytów tego typu. W pierwszym wychwycie Denisona koło wychwytowe miało trzy długie zęby... zobacz więcej

  • Wychwyt Grahama

    Wychwyt Grahama zalicza się do wychwytów spoczynkowych. Wychwyt składa się z koła wychwytowego napędzanego przez mechanizm chodu zegara i kotwicy obracającej się wokół... zobacz więcej

  • Wychwyt Harrisona

    jeden z pierwszych wychwytów swobodnych ciążeniowych do zegarów wahadłowych. Oddzielne i niezależne ramiona ciążeniowe były ułożyskowane na osobnych czopach i własnym ciężarem przekazywały impuls wahadłu. John Harrison (1693-1776) znał się na gatunkach i właściwościach drewna, dlatego w zegarze z wychwytem swojej konstrukcji wykonał z drewna szkielet, ramiona ciążeniowe, pręt wahadła, a nawet wałki i łożyska. Wychwyt Harrisona nie miał szerszego zastosowania.

  • Wychwyt Mannhardta

    wychwyt do zegarów wahadłowych, stosowany przede wszystkim w zegarach wieżowych. Na pręcie wahadła jest ułożyskowane koło zapadkowe o trzydziestu zębach. Podczas każdego ruchu wahadła w lewo zapadka, umocowana na szkielecie mechanizmu, zatrzymuje koło, w wyniku czego obraca się ono o jeden ząb w prawo. Gdy kołek, osadzony w kole, zbliży się do ramienia dźwigni i odchyli ją nieco, ramię dźwigni uwolni wtedy wiatrak, wskutek czego nastąpi częściowy obrót przekładni mechanizmu i przesunięcie wskazówek zegara o jedną minutę. Podczas obrotu wiatraka krzywka powoduje opadnięcie ramienia wraz z ciężarkiem, który działając na powierzchnię impulsu udziela impulsu prętowi wahadła. Po wykonaniu pełnego obrotu wiatrak wraca do położenia wyjściowego, podnosząc dźwignię, a wahadło dalej waha się swobodnie. Ponieważ koło zapadkowe ma trzydzieści zębów, a okres wahadła wynosi 2s, impuls i przesunięcie wskazówek następuje co 1 minutę. (źródło)

  • Wychwyt Mudge’a

    Wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Dwa pionowe ramiona, związane sztywno z krótszymi skośnymi ramionami, są ułożyskowane na osobnych czopach. Na końcach ramion znajdują się palety zakończone małymi występami spoczynkowymi. Pręt wahadła, zawieszony na zawieszce umocowanej w siodełku, waha się między śrubami impulsowymi, dotykając ich na zmianę. Gdy pręt dotknie śruby, ząb koła wychwytowego spoczywający na palecie zostanie uwolniony ze spoczynku, a ramię własnym ciężarem, za pośrednictwem śruby, udzieli impulsu prętowi. Podobnie dzieje się po drugiej stronie, gdy pręt dotknie śruby impulsowej. Wychwyt Mudge’a wymaga dokładnego wykonania i zabezpieczenia przed wstrząsami. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że podczas nagłego wstrząsu ząb koła wychwytowego może przeskoczyć występ spoczynkowy, a inny ząb po przeciwnej stronie z dużą siłą może uderzyć w paletę. W ulepszonej konstrukcji Wychwytu Mudge’a ramiona również są ułożyskowane osobno, ale na jednym czopie, natomiast ramiona z paletami są krótsze.

  • Wychwyt Riefflera

    Wychwyt Riefflera został skonstruowany i opatentowany w 1889 roku przez niemieckiego zegarmistrza Sigmunda Rieflera. Wychwyty te były stosowane wyłącznie w precyzyjnych zegarach astronomicznych, produkowanych aż do połowy XX wieku przez firmę Clemens Riefler. Zegary Rieflera obok zegarów Strassera były najdokładniejszymi zegarami mechanicznymi jakie kiedykolwiek zostały zbudowane (lepszą dokładność udało się osiągnąć dopiero w przypadku elektromechanicznego zegara Shortta). W wychwycie tym energia podtrzymująca ruch wahadła dostarczana jest do niego za pośrednictwem specjalnie ukształtowanej sprężynki zawieszkowej. (źródło)

  • Wychwyt Strassera

    wychwyt swobodny sprężynowy ze stałym impulsem, tak samo jak wychwyt Rieflera. Jest stosowany w precyzyjnych zegarach wahadłowych. Koło wychwytowe 3 jest pojedyncze z ostrymi zębami pochylonymi w kierunku jego obrotu... zobacz więcej

  • Wychwyt Tiede’a

    wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Koło wychwytowe i kotwica są podobne do wychwytu Grahama, natomiast palety składają się z dwóch części:

    • impulsowej
    • spoczynkowej
    W działaniu wychwyt Tiede’a jest podobny do wychwytu Strassera, gdyż ma takie same palety, jest jednak bardziej skomplikowany. Oprócz koła wychwytowego i kotwicy (której w wychwytach ciążeniowych zwykle nie ma) ma on jeszcze trzy dźwignie:
    • ciążeniową (związaną sztywno z kotwicą)
    • impulsową
    • wahadłową
    które współpracują ze sobą w czasie przekazywania impulsu wahadłu.

  • Wychwyt Winnerla

    wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Koło wychwytowe zamiast zębów miało regularne występy spełniające funkcję powierzchni impulsów. Na końcach poziomej dźwigni ciążeniowej, związanej sztywno z kotwicą (podobnie jak w wychwycie Tiede’a), były zawieszone dwie metalowe kulki, które dotykały na przemian końców drugiej dźwigni impulsowej, przymocowanej poprzecznie do pręta wahadła i w ten sposób udzielały mu impulsu. Ponieważ kulki nie zawsze dotykały tego samego miejsca dźwigni, więc impulsy nie były jednakowe. Wychwyt Winnerla nie miał więc szerszego zastosowania.

  • Wychwyt angielski

    Pierwszy swobodny wychwyt kotwicowy do zegarów balansowych, którego wynalazcą był Thomas Mudge. Wychwyt angielski podlegał wielu modyfikacjom, zanim osiągnął taką konstrukcję, jaką przedstawia... zobacz więcej

  • Wychwyt chronometrowy

    Wychwyt swobodny stosowany w najdokładniejszych zegarach balansowych, głównie w chronometrach okrętowych. Wynalazł go Pierre Le Roy (1717- 1785), a ulepszył John Harrison. Wychwyt chronometrowy różni się od wychwytów swobodnych kotwicowych tym, że nie ma w nim kotwicy... zobacz więcej

  • Wychwyt cichobieżny

    Wychwyt umożliwiający zbudowanie zegara mechanicznego pracującego bez głośnych stuków, jakimi charakteryzuje się zwykły wychwyt kołkowy. Jedno z rozwiązań wychwytu cichobieżnego zastosowano w budzikach firmy Jung-Hans. Wyciszenie pracy tego wychwytu uzyskano dzięki zastosowaniu dwóch współśrodkowych kół wychwytowych... zobacz więcej

  • Wychwyt ciążeniowy

    wychwyt swobodny do zegarów wahadłowych, w którym impulsu udzielają wahadłu oddzielne i niezależne ramiona ciążeniowe pod wpływem siły ciężkości. Do wychwytów ciążeniowych należą np.:

    • wychwyt Bloxama
    • wychwyt Mudge’a

  • Wychwyt cylindrowy

    Wychwyt spoczynkowy współpracujący z regulatorem balansowym. Wychwyt cylindrowy wynalazł Thomas Tompion (1639-1713) w roku 1695, a ulepszył George Graham (1673-1751) w roku 1720. Głównym elementem wychwytu cylindrowego jest cylinder... zobacz więcej

  • Wychwyt glashucki

    Wychwyt swobodny kotwicowy do zegarków balansowych, podobnie jak wychwyt szwajcarski. Nazwa pochodzi od nazwy niemieckiego miasta Glashütte, w którym znajduje się fabryka zegarków o tej samej nazwie. Fabrykę tę założył w roku 1845 Ferdinand Adolph Lange (1815 – 1875) i on skonstruował wychwyt glashucki w początkach jej istnienia. Koło wychwytowe jest takie samo, jak w wychwycie szwajcarskim, jedynie kształt kotwicy jest inny oraz sposób osadzenia palet, które znajdują się w bocznych wycięciach ramion kotwicy, dlatego z wierzchu są niewidoczne. Funkcję słupków ograniczających ruch kotwicy spełnia jeden kołek osadzony w wejściowym ramieniu kotwicy, opierający się o ścianki otworu wykonanego w płycie mechanizmu. Palec przerzutowy jest osadzony w ramieniu balansu, dlatego przerzutnik ma tylko kołnierz z wycięciem dla bezpiecznika.

  • Wychwyt hakowy

    Wychwyt hakowy zalicza się do wychwytów cofających kotwicowych. Podobnie jak wychwyt Grahama, wychwyt hakowy składa się z koła wychwytowego i z kotwicy zaopatrzonej w palety: wejściową i wyjściową. W odróżnieniu od wychwytu Grahama, palety nie mają jednak powierzchni spoczynku, a przednie krawędzie zębów koła wychwytowego pochylone są do tyłu względem kierunku obrotu koła. Paleta wejściowa ma kształt haka, stąd nazwa wychwytu.
    Ciekawostka:
    Wychwyt hakowy wynalazł Hooke Robert (1635-1703). Wychwyt hakowy został ulepszony przez Wiliama Clementa w roku 1680.

  • Wychwyt kotwicowy

    wychwyt, w którym głównym elementem jest kotwica współdziałająca z kołem wychwytowym. Kotwica jest dźwignią dwuramienną (czasem jednoramienną). Na końcach ramion kotwicy znajdują się palety zakończone powierzchniami impulsu. Z kotwicą jest połączony sztywno drążek zakończony widełkami, które współpracują z regulatorem. Rozróżnia się wychwyt kotwicowy do zegarów wahadłowych np.:

    • wychwyt Brocota
    • wychwyt Grahama
    • wychwyt hakowy
    oraz do zegarów balansowych, np.:
    • wychwyt angielski
    • wychwyt kołkowy
    • wychwyt szwajcarski

  • Wychwyt kołkowy

    podobnie jak wychwyt kotwicowy szwajcarski, wychwyt kotwicowy kołkowy zalicza się do wychwytów swobodnych. Wychwyt kołkowy przedstawiono na... zobacz więcej

  • Wychwyt nożycowy

    W roku 1741 francuski zegarmistrz Amant postanowił zmodyfikować wychwyt Georga Grahama. W nowym wychwycie postanowiono zastąpić zęby koła wychwytowego czymś w rodzaju kołków. Miało to ułatwić produkcję i czas potrzebny na wykonywanie kół wychwytowych. Z początku kołki były okrągłe jednak z czasem zastąpiono je półokrągłymi. Takie kołki pełniły rolę zębów w kole wychwytowym. Następną zmianą wprowadzoną do nowego wychwytu było zbliżenie do siebie ramion kotwicy z jej paletami. Owy wychwyt teraz przypominał wyglądem nożyce, dlatego też postanowiono tak go nazwać (Nożycowym). Głównymi zaletami wychwytów nożycowych jest to, iż produkuje się je szybciej i łatwiej niż inne wychwyty.
    Dzięki temu, że nacisk koła wychwytowego przechodzi w jednym kierunku to czopy i łożyska są bardziej odporne na wycieranie niż ma to miejsce w innych wychwytach.
    Ulepszenie Jana Mannhardta: Ulepszenie wychwytu nożycowego przez Jana Monnhardta polegało na zrezygnowaniu z kotwicy i jej widełek. Wobec tego jak to ma działać? W owym wychwycie zamiast palet na kotwicy, palety są umieszczone na wahadle. Taka konstrukcja zmniejsza drgania i efekt sprężynowania na kotwicy, której tu nie ma. Tak jak w oryginale, koło wychwytowe wyposażone zostało w kołki zamiast zębów (praktycznie wykorzystano te same koło co w pierwowzorze). Owe wychwyty spotykane są często na polskich zegarach wieżowych, dlatego, iż budowane były w fabryce Michała Mięsowicza. Nie licząc ulepszeń Monnhardta w późniejszym czasie udoskonalano wychwyty nożycowe jeszcze wiele razy, przez różnych ludzi. Głównymi wprowadzanymi zmianami były kształty i ścięcia kołków na kołach wychwytowych, ale to już temat na osobny artykuł. (źródło)

  • Wychwyt podwójny (duplex)

    Wychwyt spoczynkowy do zegarów balansowych. Wynalazł go Jean-Babtiste Dutertre (1684-1734), a ulepszył Pierre Le Roy (1717-1785). Nazwa pochodzi od zastosowania w nim dwóch kół wychwytowych, które później połączono w jedno. Koło wychwytowe, z mosiądzu lub ze stali, ma 12 – 15 zębów spoczynkowych (długich) i tyleż zębów impulsowych (krótkich). Na osi balansu znajduje się tulejka z wycięciem, w które wchodzą kolejno zęby spoczynkowe. Nad tulejką znajduje się przerzutnik, współpracujący z zębami impulsowymi. Balans otrzymuje impuls tylko podczas wahnięcia w jedną stronę, a w drugą waha się na skutek sprężystości włosa. Wychwyt podwójny jest wrażliwy na wstrząsy. Nawet podczas nastawiania wskazówek lub zbyt silnego naciągnięcia sprężyny napędowej amplituda balansu wzrasta – w konsekwencji balans otrzymuje podwójne impulsy i zegar wykazuje duże przyśpieszenie.

  • Wychwyt roleczkowy

    Wychwyt spoczynkowy stosowany w dawnych zegarach z bardzo krótkim wahadłem, umieszczonym przed tarczą zegara. Wychwyt roleczkowy składa się z koła wychwytowego i kotwicy w kształcie krążka z wycięciem, które obejmuje jeden ząb tego koła. Koło wychwytowe o średnicy 9 – 15 mm ma 12 – 16 zębów w kształcie równoramiennych trójkątów o wąskiej podstawie. Wierzchołki zębów są nieco ścięte. Wycięcie w krążku jest tylko na tyle szerokie, aby ząb koła wychwytowego swobodnie przez nie przechodził. Nacisk zęba wywierany na bok wycięcia w krążku przekazuje impuls wahadłu co drugie wahnięcie (raz w ciągu okresu regulatora). Amplituda wahań wahadła jest bardzo duża.

  • Wychwyt rolkowy

    Wychwyt spoczynkowo – cofający stosowany w dawnych zegarach z bardzo krótkim wahadłem i o dużej amplitudzie wahań. Składa się z koła wychwytowego i kotwicy w kształcie krążka z wycięciem, które obejmuje dwa zęby tego koła... zobacz więcej

  • Wychwyt roskopfowy

    Odmiana wychwytu kołkowego. Roskopf (Georg Friedrich 1813-1889) nie jest wynalazcą tego wychwytu, ale po pewnych poprawkach zastosował go w tanich zegarkach przez siebie produkowanych. Koło wychwytowe, wykonane ze stali, ma zwykle... zobacz więcej

  • Wychwyt spoczynkowy (patrz: Wychwyt)

  • Wychwyt sprężynowy (patrz: Wychwyt Rieflera)

  • Wychwyt stałej siły (patrz: Constant force escapement)

  • Wychwyt swobodny (patrz: Wychwyt)

  • Wychwyt szpindlowy (patrz: Wychwyt wrzecionowy)

  • Wychwyt szwajcarski

    wychwyt swobodny kotwicowy, stosowany ogólnie w dobrych zegarkach z regulatorem balansowym. Powstał z wychwytu angielskiego po wprowadzeniu pewnych ulepszeń, które zaprojektował około roku 1825 G.A. Leschot (1800-1884) w Genewie – dlatego wychwyt nazwano szwajcarskim... zobacz więcej

  • Wychwyt westminsterski (patrz: Wychwyt Denisona)

  • Wychwyt wolny (patrz: Wychwyt)

  • Wychwyt współosiowy (patrz: Co-Axial)

  • Wychwyt łopatkowy (patrz: Wychwyt wrzecionowy)

  • Wychwyt „wrzecionowy” (poprawnie wychwyt szpindlowy lub łopatkowy)

    Wychwyt szpindlowy potocznie nazywany „wrzecionowym” był pierwszym wychwytem stosowanym w zegarach i to od niego zaczyna się historia wieżowych zegarów mechanicznych. Był on dziełem prac nieznanego z imienia i pochodzenia zakonnika, prawdopodobnie z IX wieku. W powszechnym użyciu był od XIV wieku do lat 50. XIX wieku, kiedy to ostatecznie wyparł go wiele dokładniejszy wychwyt Grahama. Wynalazek wychwytu wrzecionowego był niezbędny, aby sztuka zegarmistrzowska mogła się rozwijać. Stanowił pierwszy regulator, który nadawał się do użycia... zobacz więcej

  • Wycinak prężek

    narzędzie służące do wycinania prężek. Materiałem na prężki jest folia mosiężna. Po wycięciu zarysu prężki na podkładce z ołowiu trzeba w niej wyciąć, drugim podobnym narzędziem, otwór odpowiedniej średnicy.

  • Wycinarka szkieł z pleksiglasu

    urządzenie do wycinania szkieł do zegarków z pleksiglasu, napędzane ręcznie. Istnieje wiele odmian wycinarek. Nie wszystkie mają urządzenie do nastawiania wymiaru szkła po założeniu ramki na szczęki i pokręcaniu korbą, dzięki czemu dźwignia z nożem ustawia się na żądany wymiar. Płytkę pleksiglasu przymocowuje się do tarczy za pomocą uchwytów. W innych wycinarkach nóż trzeba nastawiać ręcznie. Średnica wyciętego szkła powinna być większa o 0,2 – 0,4 mm od średnicy rowka w ramce.

  • Wydłużanie

    operacja kucia polegająca na uderzaniu rąbem młotka w kawałek metalu, w celu jego wydłużenia kosztem grubości. Małe przedmioty wydłuża się na nabijarce za pomocą specjalnego podłużaka.

  • Wydłużarka

    praktyczny przyrząd do wydłużania zębów kół w czasie naprawy starych zegarów, obecnie rzadko używany.

  • Wyginanie (patrz: Gięcie)

  • Wyginarka do włosów

    przyrząd do wyginania kolanek na włosie bregetowskim.

  • Wykańczanie powierzchni

    końcowy etap obróbki powierzchniowej przedmiotów metalowych, np. szlifowanie, polerowanie, matowanie, wytrawianie, pokrywanie powłokami obrobionych powierzchni (zob. powłoka ochronna).

  • Wykotwiczenie

    wada wychwytu kotwicowego polegająca na przypadkowym (np. na skutek wstrząsu) i niepożądanym przeskoku widełek kotwicy na stronę przeciwną niż ta, po której znajduje się palec przerzutowy. Przyczyną tej wady może być np. za krótki bezpiecznik kotwicy.

  • Wykręcarka

    przyrząd do wykręcania urwanego wkręta. Płytę z urwanym wkrętem wkłada się między trzpienie, dokręca śrubą i zabezpiecza przed odkręceniem przeciwnakrętką, następnie obracając kabłąkiem, wykręca się urwany kawałek wkręta.

  • Wymiarowanie mechanizmów

    wymiarowanie dawniej tylko w liniach paryskich, obecnie w milimetrach. Oprócz wymiarów firmy produkujące podają także kaliber i referencję zegarka.

  • Wyoblanie

    zabieg obróbki plastycznej, polegający na kształtowaniu wirującego krążka blachy przez wywieranie miejscowego nacisku za pomocą narzędzia zwanego wyoblakiem, którym dociska się krążek do wzornika.

  • Wyrównoważanie balansu

    sprawdzanie równowagi balansu w spoczynku i doprowadzanie do tej równowagi. Każdy balans po osadzeniu na osi jest wyrównoważany. Również po naprawie balansu, np. wymianie osi... zobacz więcej

  • Wytrawianie metali

    proces usuwania tlenków z powierzchni metalu, polegający na chemicznym oddziaływaniu roztworu kwasów, kwaśnych soli lub alkaliów na tę powierzchnię. Wytrawianie metali można wykonywać metodą chemiczną lub elektrochemiczną. Stosuje się różne środki trawiące. Mosiądz wytrawia się na kolor złoty kwasem azotowym. Dodatek kwasu siarkowego umożliwia zabarwienie w innym odcieniu koloru złotego. Srebro wytrawia się w roztworze wodnym kwasu siarkowego. Żeliwo i stal wytrawia się rozcieńczonym kwasem siarkowym i solnym. Wytrawianie jest jednocześnie sposobem barwienia.

  • Wytrzymałość materiałów

    odporność na naprężenia pochodzące od ściskania, rozciągania, ścinania, skręcania, zginania. Zdolność ta jest cechą charakteryzującą dany materiał i wyraża się wartością naprężeń pochodzących np. od rozciągania, po przekroczeniu której następuje zniszczenie, np. rozerwanie. Wartość ta nazywa się granicą wytrzymałości materiałów.

  • Wyważnik balansu (patrz: Wyrównoważanie balansu)

  • Wyzwalacz

    przekaźnik mechaniczny służący do okresowego zwierania styków zamykających obwód elektryczny, w który są włączone zegary wtórne otrzymujące impulsy od zegara pierwotnego wyposażonego w impulsator.

  • Wyzwalacz fotograficzny (samowyzwalacz)

    mechanizm zegarowy wbudowany w aparat fotograficzny, służący do uruchamiania mechanizmu migawki z opóźnieniem, tzn. po upływie kilkunastu sekund od chwili naciągnięcia spustu migawki.

  • Wyłącznik elektryczny (przełącznik)

    przyrząd przeznaczony do włączania i wyłączania prądu, tj. do zamykania i otwierania obwodu elektrycznego. Rozróżnia się wyłączniki elektryczne:

    • stykowe
    • rtęciowe
    Sposób zwierania styków może być różny – najczęściej następuje przez przechylenie dźwigni w wyłączniku dźwigniowym lub naciśnięcie klawisza w wyłączniku klawiszowym. Wyłącznik elektryczny rtęciowy działa na zasadzie przepływu rtęci w przechylanej ampułce. Przechylanie ampułki do położenia poziomego powoduje zamknięcie obwodu elektrycznego.

  • Wyłącznik naciągu automatycznego (patrz: Naciąg automatyczny zegarka)

  • Wyłącznik zegarowy (opóźniacz czasowy)

    mechaniczne urządzenie zegarowe, które po upływie określonego odstępu czasu, uprzednio nastawionego, uruchamia wyłącznik elektryczny lub daje sygnał dźwiękowy. Taki wyłącznik zegarowy stosowało się kiedyś np. w pralkach wirnikowych. Mechaniczny wyłącznik zegarowy odznacza się prostą konstrukcją, niezawodnością działania, lecz małą dokładnością pomiaru czasu.

  • Wyżarzanie

    zabieg obróbki cieplnej, polegający na nagrzaniu stali do określonej temperatury, wygrzaniu jej w tej temperaturze i następnie powolnym ochłodzeniu. Jest ono jakby odwrotnością hartowania. Zakres temperatury wyżarzania różnych gatunków stali wynosi 400 – 1250°C. Rozróżnia się wyżarzanie ujednorodniające, zupełne, normalizujące, zmiękczające, rekrystalizujące, odprężające. W hutnictwie i przemyśle metalowo – przetwórczym różne rodzaje wyżarzania wykonuje się z dużą dokładnością, w ściśle określonych warunkach. Zegarmistrz z konieczności musi stosować proste metody – w razie potrzeby zmiękczania stali i powiększenia jej plastyczności nagrzewa stal bezpośrednio nad płomieniem lampy spirytusowej lub w puszce metalowej, ustalając temperaturę nagrzania orientacyjnie według barw nalotowych (zob. odpuszczanie).

  • Wznios (patrz: Powierzchnia impulsu)

  • Wzorcowanie

    jest to ustalenie miary wzorca lub wartości wskazań przyrządu pomiarowego.

  • Wzornik

    wzorzec użytkowy służący do sprawdzania zarysu produkowanych przedmiotów, zwłaszcza ich kątów, promieni zaokrągleń, głębokości rowków itd. Szczególnego rodzaju są wzorniki do sprawdzania gwintów. W celu sprawdzenia gwintu przykłada się kolejno najbardziej podobne wzorniki, aż natrafi się na taki, którego ząbki dokładnie przylegają do gwintu. Następnie odczytuje się z niego skok gwintu, który dla gwintów metrycznych jest podany w milimetrach, a dla gwintów calowych – liczbą zwojów na 1 cal. Na oprawce jest zaznaczony kąt wierzchołkowy gwintu. Litery SI na wzorniku oznaczają znormalizowany gwint metryczny.

  • Węgiel drzewny (patrz: Środki polerownicze)

  • Węglik boru (patrz: Materiały ścierne (ścierniwa))

  • Węglik krzemu (patrz: Materiały ścierne (ścierniwa))

  • Węgliki spiekane (widia)

    spiek narzędziowy, uzyskiwany w wyniku prasowania i spiekania pod dużym ciśnieniem i w wysokiej temperaturze węglików wolframu i tytanu (a także molibdenu, tantalu i wanadu). Spoiwem jest zazwyczaj kobalt. Węgliki spiekane odznaczają się dużą twardością i odpornością na ścieranie. Stosuje się je na narzędzia skrawające do obróbki bardzo twardych materiałów z dużą szybkością skrawania.

  • Włos (sprężynka balansu)

    element regulatora balansowego będący sprężynką zwrotną balansu. W pierwszych zegarach balansowych elementem zwrotnym był włos naturalny – szczecina. Po zastąpieniu go metalową sprężynką nazwa „włos” pozostała. Zewnętrzny koniec... zobacz więcej

  • Włos bregetowski

    włos spiralny, którego wynalazcą jest Abraham Louis Breguet stąd – jego nazwa. Ostatni, zewnętrzny zwójwłosa bregetowskiego oraz punkt jego zamocowania znajdują się ponad spiralą. Celem takiego ukształtowania włosa jest... zobacz więcej

  • Włos płaski

    włos spiralny mający wszystkie zwoje (10-15) ułożone w jednej płaszczyźnie, w której znajduje się także jego punkt zamocowania. Włos płaski jednym końcem jest zamocowany... zobacz więcej

  • Włos ze stałą sprężystością (autokompensacyjny)

    włos nie zmieniający swej sprężystości w różnych temperaturach lub zmieniający ją w stopniu tak małym, że zmian chodu zegarka wynikających wskutek zmian temperatury nie trzeba kompensować. Włosy ze stałą sprężystością wykonuje się ze specjalnych stopów o różnych nazwach, głównie ze stopu niwarks. Dużą zaletą tych włosów jest także to, że są niemagnetyczne i bardzo odporne na korozję. Włosy ze stałą sprężystością pracują wraz z jednometalowymi balansami wykonanymi z mosiądzu, niklu, brązu berylowego i innych stopów o różnych nazwach, jak np. berydur, glucydur.