Słownik pojęć

  • TIMELAB

    Genewskie Laboratorium Zegarmistrzostwa i Mikroinżynierii. (źródło)

  • TT

    oznacza Two Tone czyli zegarki złoto-stalowe (dwukolorowe – bicolor) (źródło)

  • Tabela wodoszczelności zegarków naręcznych

    • 30 m Water Resistant - odporność na zachlapanie, deszcz itp.
    • 50 m Water Resistan - odporność na zachlapanie, deszcz itp.; mycie samochodu, pływanie po powierzchni itp.
    • 100 m Water Resistant - odporność na zachlapanie, deszcz itp.; mycie samochodu, pływanie po powierzchni itp.; nurkowanie bez akwalungu
    • 200 m Water Resistant - odporność na zachlapanie, deszcz itp.; mycie samochodu, pływanie po powierzchni itp.; nurkowanie bez akwalungu; nurkowanie z akwalungiem

  • Tachometr

    poprawnie skala tachometru. W zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu potrzebnego na przebycie odległości wzorcowej (zwykle 1 km) określić chwilową prędkość pojazdu. (źródło)

  • Tachymetr nastawny

    tachymetr nastawny umożliwia ustalenie prędkości średniej bez względu na to, jaki upłynął czas, jaki dystans został pokonany oraz jaką osiągnięto prędkość. (źródło)

  • Taksometr

    przyrząd pomiarowy służący do zliczania i wskazywania opłaty należnej za wynajęcie taksówki. Składa się z mechanizmu drogowego, mechanizmu zegarowego i liczydła ze wskaźnikami cyfrowymi. Obydwa mechanizmy są połączone z liczydłem za pomocą dwóch sprzęgieł wałeczkowych, osadzonych na wspólnej osi. Jedno sprzęgło jest sprzężone z mechanizmem drogowym, a drugie – z mechanizmem zegarowym. Czynne jest zawsze tylko jedno ze sprzęgieł – w zależności od tego, który z mechanizmów przekazuje szybsze obroty. Mechanizm drogowy otrzymuje napęd od skrzyni biegów poprzez wałek giętki, a mechanizm zegarowy ma własny napęd sprężynowy. Mechanizm zegarowy taksometru ma zwykle wychwyt kołkowy, regulator balansowy, naciąg może być ręczny za pomocą klucza lub elektromagnetyczny. W nowszych typach taksometrów mają zastosowanie zegary kwarcowe.

  • Tampony cylindra

    lekko stożkowe kołki, osadzone w obu końcach cylindra, zakończone cienkimi czopami; cylinder stanowi oś balansu wychwytu cylindrowego; t.c. mają jednakowe czopy i taką samą średnicę, lecz długość tamponu dolnego jest trzykrotnie mniejsza. (źródło)

  • Tank watch

    właściwie tank case, ponieważ dotyczy typu koperty. Aktualnie popularne określenie na dosyć ciężką kopertę prostokątną. Pierwotnie dotyczyło wyłącznie konkretnego modelu zegarka, cartier z kopertą, której wzór opatentował gruen. (źródło)

  • Tapestry dial (pol. tarcza gobelinowa)

    typ tarczy (w zegarkach Rolexa) w pionowe pasy, które przy mocnym zbliżeniu dodatkowo odsłaniają promienisty mikrowzór. Bardzo efektowna i jak to zwykle bywa - pożądana przez kolekcjonerów. (źródło)

  • Tarcza dośrodkowa

    element wyposażenia tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej. Wraz z latarką centrowniczą służy do wiercenia małych, centyrcznych (osiowych) otworów w czołach osi i wałków, np. w celu wprawienia czopa.

  • Tarcza lakowa

    element wyposażenia tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej, umocowany w jej wrzecionie. Na tarczę lakową przykleja się - za pomocą laku lub szelaku – małe, płaskie przedmioty w celu toczenia zwykle ich powierzchni czołowej.

  • Tarcza podziałowa (patrz: Frezarka)

  • Tarcza polerska (polerownicza)

    narzędzie do polerowania maszynowego, wykonywane z miękkiej stali, brązu, drewna lub filcu.

  • Tarcza tokarska (kleszczowa)

    przyrząd należący do wyposażenia tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej, wkładany do wrzeciona. Za pomocą trzech zacisków na tarczy tokarskiej można zamocowywać przedmioty o różnych kształtach w celu toczenia niektórych ich powierzchni, zwłaszcza płaskiej czołowej.

  • Tarcza włączeniowa

    element mechanizmu bicia zegara wieżowego, w którym są umocowane kołki włączające bicie. W zegarach domowych kołki włączające są umocowane w ćwiertniku lub kole zmianowym.

  • Tarcza zegara (cyferblat)

    tarcza zaopatrzona w podziałkę i cyfry lub znaki godzinowe, umożliwiająca odczytywanie czasu za pomocą przesuwających się na jej tle wskazówek. Tarcze zegarowe są wykonywane z drewna, szkła, metali, papieru i tworzyw sztucznych, najczęściej jednak z blachy miedzianej pokrytej emalią lub blachy mosiężnej pokrytej powłokami metalowymi albo lakierowanymi. Tarcze papierowe stosuje się tylko w budzikach popularnych. Wielkość i styl cyfr lub znaków godzinowych zależą od wymiaru, kształtu oraz stylu tarczy i obudowy. Często stosuje się cyfry lub znaki wypukłe, które są zwykle przymocowane do tarczy. Cyfry wypukłe polepszają czytelność tarczy. Najczęściej są stosowane tarcze białe z ciemnymi cyframi i wskazówkami. Sposoby mocowania tarcz są różne.

  • Tarcza zegara wieżowego

    tarcza, która powinna być szczególnie estetyczna i zharmonizowana z architekturą budynku. Niektóre tarcze dawnych zegarów wieżowych są zbyt przeładowane ozdobami i wskutek tego są mało czytelne. Dobrze się prezentują i są najtrwalsze tarcze z blachy miedzianej lub mosiężnej, ze złoconymi cyframi lub znakami godzinowymi. Na niektórych współczesnych budowlach tarcza zegara wieżowego jest zaznaczona bezpośrednio na tynku w postaci wystających nieco znaków godzinowych z czarnego marmuru lub płytek emaliowanych, które są bardzo trwałe. Dobrą widoczność i czytelność tarczy uzyskuje się wtedy, gdy średnica tarczy wynosi 1/10 – 1/12 odległości od poziomu do środka tarczy. Aby można było odczytać czas także w ciemności, tarcza zegara wieżowego powinna być oświetlona.

  • Tarcza zegarka

    najważniejszy element wskazań zegarka. Na niej naniesione są zwykle wszystkie indeksy i podziałki służące do odczytu wskazań czasomierza, kalendarza i innych funkcji dodatkowych. W pierwszych zegarkach tarcze były emaliowane, dziś wykonuje się je z mosiądzu bądź metali szlachetnych (srebro i złoto). Mogą być także dekorowane macicą perłową i inkrustowane kamieniami szlachetnymi. (źródło)

  • Tarcza zegarka dla ociemniałych (patrz: Zegarek dla ociemniałych)

  • Tarcza zegarka dwutonowa (patrz: Dwutonowa tarcza zegarka)

  • Tarcza zegarka świecąca (patrz: Masa świecąca)

  • Tarczka (patrz: Totalizator)

  • Technologia

    nauka o metodach przekształcania materiałów wyjściowych w przedmioty użytkowe i o środkach stosowanych do osiągnięcia tego celu. Rozróżnia się technologię chemiczną, traktującą o zmianach składu minerałów, i mechaniczną, zajmującą się przekształceniami zewnętrznymi osiąganymi sposobem mechanicznym. Technologia obejmuje całość metod produkcji rękodzielniczej i przemysłowej.

  • Technologia Ceragold

    w pierwszym etapie tlenek cyrkonu wraz z innymi materiałami (tzw. spoiwem) tworzy granulat, który – po podgrzaniu do odpowiedniej temperatury – przechodzi w formę pasty, której można nadać kształt pierścienia lunety.

  • Technologia rzemieślnicza (warsztatowa)

    metody pracy stosowane w warsztacie rzemieślniczym (np. zegarmistrzowskim) za pomocą maszyn, przyrządów i prostych narzędzi.

  • Telemetr

    poprawnie skala telemetru. W zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu upływającego od jednego do drugiego wyładowania atmosferycznego na określenie odległości przebywania obserwatora od tych wyładowań. (źródło)

  • Teleskop (patrz: Kołek sprężynujący)

  • Teoremat Airy (patrz: Airy Teoremat)

  • Tilt-angle (pol. kąt pochylenia)

    funkcja, która aktywuje podświetlenie tarczy zegarka przy nachyleniu koperty pod kątem większym niż 35° (czyli mówiąc obrazowo, kiedy chcemy spojrzeć na tarczę).

  • Timer

    jego zadanie polega na odmierzaniu czasu w tył. Może posiadać również funkcje split. Dokładność wynosi 1/100sec. Zasięg timera zależy od modelu zegarka, czasem jest to tylko 1h, ale tak mały zasięg jest chyba jednak mało funkcjonalny. Timer po odliczeniu czasu do zera sygnalizuje to sygnałem dźwiękowym. (źródło)

  • Tiret (patrz: Naciąg sprzęgnikowy)

  • Tissot

    - historia marki (źródło)

  • Toczenie

    mechaniczna obróbka skrawaniem na tokarce za pomocą noża tokarskiego. Podczas toczenia na tokarce obrabiany przedmiot wykonuje ruch roboczy główny (obrotowy), a nóż – ruch roboczy posuwowy. Ruch roboczy noża może być wzdłużny (zob. toczenie wzdłużne) lub poprzeczny (zob. toczenie poprzeczne). Ze względu na sposób uchwycenia noża rozróżnia się toczenie nożem suportowym i toczenie nożem ręcznym. Obrabiany przedmiot może być zamocowany w kłach, uchwytach i na tarczach tokarskich.

  • Toczenie nożem suportowym

    toczenie, podczas którego nóż jest umocowany w imaku suportu tokarki. Takie toczenie daje wiele korzyści – jeśli nóż jest ostry, można nim toczyć nawet cienkie osie balansu. Każde podtoczenie nim wykonane jest dokładnie prostopadłe do osi. Nóż w imaku należy ustawić tak, aby wierzchołek ostrza znajdował się dokładnie na wysokości toczonego przedmiotu.

  • Toczenie poprzeczne

    toczenie, podczas którego nóż przesuwa się prostopadle do osi obrabianego przedmiotu. Toczenie poprzeczne ma zastosowanie do obróbki powierzchni płaskich, np. tarcz, krążków, wytoczeń i zagłębień oraz do odcinania gotowej części od pręta.

  • Toczenie wzdłużne

    toczenie, podczas którego nóż przesuwa się równolegle do osi obrabianego przedmiotu. Toczenie wzdłużne jest najczęściej stosowaną odmianą toczenia i daje w wyniku powierzchnię walcową. Gdy nóż przesuwa się skośnie do osi obrabianego przedmiotu, powstaje powierzchnia stożkowa.

  • Tokarka

    obrabiarka skrawająca, służąca głównie do toczenia materiałów za pomocą noża tokarskiego. Oprócz toczenia na tokarce można wykonywać:

    • wytaczanie
    • wiercenie
    • rozwiercanie
    • przecinanie
    • radełkowanie
    A z wykorzystaniem dodatkowych przyrządów – również frezowanie i szlifowanie.

  • Tokarka zegarmistrzowska kłowa

    najstarsza spośród tokarek zegarmistrzowskich. Składa się z łoża dwóch koników oraz podstawki, na której wspiera się nóż ręczny w czasie toczenia. W konikach są zamocowane kły, między którymi umieszcza się obrabiany przedmiot. Na kle konika jest osadzony obrotowo krążek z kołkiem zabiernym, który obraca toczony przedmiot za pomocą umocowanego na nim zabieraka (sercówki). Występ służy do umocowania tokarki w imadle. Tokarkę zegarmistrzowską kłową początkowo napędzano ręcznie, obecnie napędza się ją silnikiem elektrycznym.

  • Tokarka zegarmistrzowska pociągowa

    tokarka różniąca się od normalnej tokarki pociągowej ale wyposażona tak samo w śrubę pociągową, wykorzystywaną przy obróbce gwintów. Można na niej wykonywać podobne prace, chociaż na znacznie mniejszych przedmiotach. Różni się także od tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej tym, że nie ma podstawki do... zobacz więcej

  • Tokarka zegarmistrzowska wrzecionowa

    tokarka składająca się z zespołów podstawowych i wyposażenia dodatkowego, które umożliwia wykonywanie wszelkich prac tokarskich, frezarskich i szlifierskich. Do zespołów... zobacz więcej

  • Toll-watch

    czyli zegarek-narzędzie. Określenie stosowane wobec zegarków użytkowych np. diver (dla nurków) albo aviator (dla pilotów).

  • Toluol (toluen)

    ciecz otrzymywana przy destylacji smoły pogazowej lub ropy naftowej, służąca do czyszczenia części zegarowych w czyszczarkach (zob. czyszczenie zegarków i zegarów maszynowe).

  • Tombak

    stop miedzi z cynkiem o zawartości miedzi ponad 72%; odmiana mosiądzu o zabarwieniu przypominającym złoto. (źródło)

  • Tompion Thomas (1639-1713)

    zegarmistrz angielski, jeden z najbardziej znanych producentów zegarów i zegarków balansowych; wynalazca wychwytu cylindrowego w roku 1695; wyuczył wielu zegarmistrzów, m. in. Grahama G., z którym później współpracował.

  • Tonneau

    rodzaj koperty o kształcie beczki. Tonneau w języku francuskim, to właśnie beczka. (źródło)

  • Topnik (czyściwo)

    substancja stosowana podczas lutowania. Działanie topnika polega na rozpuszczaniu w sobie tlenków metali i innych związków nietopliwych powstających na nagrzanych powierzchniach lutowanych, szczelnym pokryciu tych powierzchni i zabezpieczeniu ich przed dalszym utlenieniem.

  • Topnik do lutowania miękkiego

    topnik do lutowania miękkiego tzw. woda lutownicza (lutówka), powstająca przez rozpuszczenie 300 g technicznego chlorku cynku w 1 litrze wody. W praktyce warsztatowej wodę lutowniczą otrzymuje się z kwasu solnego przez stopniowe dodawanie do niego odpadków cynku i rozcieńczaniu go wodą. Woda lutownicza jest dobrym topnikiem do lutowania, ale działa żrąco na powierzchnie łączonych metali. Dlatego zaraz po zlutowaniu złącze należy przemyć gorącą wodą z dodatkiem kilku kropli kwasu solnego oraz następnie opłukać gorącą wodą z dodatkiem wody amoniakalnej. Ponadto pary chloru wydzielające się z wody lutowniczej rozchodzą się po pomieszczeniu i powodują rdzewienie stalowych przedmiotów – dlatego w warsztacie zegarmistrzowskim nie powinno się używać topników kwasowych, lecz kalafonię techniczną oraz bezkwasowe pasty lutownicze.

  • Topnik do lutowania twardego

    Boraks (Na2B4O7) używany w postaci proszku. Do lutowania złotych przedmiotów polerowanych do boraksu dodaje się kwasu bornego, który zachowuje połysk przedmiotów. Do łączenia metali lutami srebrnymi lepszym topnikiem jest kwas borny z dodatkiem fluorku potasu.

  • Toruńska Fabryka Zegarów (patrz: Zakłady Maszyn Biurowych METRON)

  • Totalizator (licznik, tarczka)

    dodatkowy licznik na tarczy głównej zegarka np. chronograf.

  • Tough Mvt (Tough Movement)

    technologia Casio, która przy pomocy diody LED dokonuje pomiaru położenia wskazówek godzin, minut i sekund. W przypadku niezgodności ustawienia z wewnętrznym rejestrem czasu zegarek dokonuje niezbędnych korekt. Proces ten odbywa się raz na godzinę, w 55 minucie. (źródło)

  • Tough Solar

    zasilanie zegarka panelami słonecznymi wbudowanymi w tarczę. Zegarek z funkcją Tough Solar wyposażony jest w baterię słoneczną oraz drugą baterię (litową), która jest ładowana energią elektryczną z baterii słonecznej. Panel baterii słonecznej zmienia światło w energię elektryczną i przechowuje ją we wbudowanej baterii litowej, dzięki której funkcjonuje zegarek.

  • Tourbillon

    obrotowa klatka (koszyk) w której umieszczony jest balans i wychwyt. Klatka zazwyczaj dokonuje pełnego obrotu dookoła własnej osi w ciągu minuty (t. minutowe). Ma za zadanie wyrównać błędy pozycyjne chodu zegarka, szczególnie istotne jeśli zegarek jest w pozycji pionowej. T. stosowane są najlepszych, a co za tym idzie, drogich zegarkach. Klatka t. składa się zwykle z kilkudziesięciu części (bywa, że nawet ponad 200). T. może obracać się w max. 3 płaszczyznach (wynalazek R. Gooda z 1979 r.), lecz z reguły wykonuje ruch tylko dookoła własnej osi. Tourbillon wynaleziony został tuż przed 1791 r. przez Abrahama-Louis Bregueta (ur. 10.01.1747 w Neuchatel, zm. 17.09.1823 w Paryżu). Pierwsza prototypowa konstrukcja wykonana i opatentowana w 1801 r. Za swego życia B. wykonał ok. 30 tourbillonów, z których do dziś zachowało się maksimum 20. (źródło)

  • Transformator

    urządzenie zmieniające (transformujące) napięcie elektryczne, działające na zasadzie indukcji elektromagnetycznej. Składa się co najmniej z dwóch sprzężonych indukcyjnie uzwojeń. Energię elektryczną doprowadza się do uzwojenia pierwotnego, a z uzwojenia wtórnego odbiera energię po odpowiednim jej przekształceniu (podwyższeniu lub obniżeniu napięcia). Transformator może być rdzeniowy lub bezrdzeniowy.

  • Translacja zegarowa

    urządzenie stosowane w rozległej sieci czasu służące do wzmacniania impulsów w celu przedłużenia zasięgu do poszczególnych urządzeń odbiorczych (zegarów wtórnych).

  • Tranzystor

    przyrząd półprzewodnikowy z trzema elektrodami, mający zdolność wzmacniania sygnału elektryczngo. Ze względu na zasadę pracy tranzystory dzieli się... zobacz więcej

  • Trasowanie

    wyznaczanie na powierzchni materiału osi symetrii, środków i obwodów otworów oraz wykreślaniu zarysów wykonywanych części maszyn. Trasowanie stosuje się w produkcji jednostkowej i małoseryjnej, a także w pracach naprawczych. W przemyśle maszynowym ma ono szerokie za stosowanie we wszystkich prawie fazach procesu technologicznego. W warsztacie zegarmistrzowskim występuje rzadko.

  • Trawienie metali (patrz: Wytrawianie metali)

  • Tri-compax

    to dość często spotykany układ totalizatorów na tarczy zegarka czyli odpowiednio: licznik 30-minutowy na godz. 3, 12-godzinny na godz. 6, oraz mała sekunda na godz. 9.

  • Tridor

    to w języku Rolexa połączenie trzech kolorów złota: białego, różowego i żółtego; spotykane w bransolecie bardzo rzadkiej wersji Rolexa Day Date'a. (źródło)

  • Triplock

    zakręcana koronka Triplock wyposażona jest w system czterech uszczelek. Dwie z nich umiejscowiono przy wałku naciągowym, a pozostałe dwie na koronce oraz na gwincie. Konstrukcja charakteryzuje się solidnością oraz pewnością działania. (źródło)

  • Tropical dial (pol. tarcza tropikalna)

    typ tarczy zegarka. Jej wyjątkowość polega na wybarwieniu się tarczy pod wpływem działania słońca, temperatury i wilgoci. Czarne tarcze z czasem nabierają np. czekoladowego koloru. Ładnie wybarwiona tarcza tropikalna potrafi znacząco wpłynąć na wartość zegarka, czyniąc z niego łakomy kąsek dla kolekcjonerów. (źródło)

  • Truebeat second (prawdziwa sekunda)

    gdzie obie te funkcje umieszczone zostały na tarczy centralnie. Dodatkowo, pomimo umieszczenia dwóch sekundników w jednej osi, mają one różne interwały skoku. Stanowiło to spore wyzwanie, aby realizować centralnie dwa mimo wszystko różne pomiary. Problem został jednak rozwiązany, co zaowocowało wprowadzeniem dwóch nowych patentów. Komplikacja truebeat second sama w sobie jest trudna do wykonania. Wskazanie sekundnika polega na dokładnym wskazywaniu indeksów sekundowych, zamiast dowolnego obiegu tarczy wedle częstotliwości taktowania pracy mechanizmu. Oczywistą korzyścią jest znacznie dokładniejszy odczyt wskazań sekundnika. W rezultacie połączenie dwóch różnych sposobów pracy daje niezwykle wrażenia wizualne. Z uwagi na różne interwały, wskazówki te sprawiają wrażenie ścigających się dokoła tarczy. (źródło)

  • Tryb Samolotowy w zegarku

    będąc w samolocie możemy włączyć tryb offline dzięki czemu wyłączamy nadajnik GPS na czas lotu. (źródło)

  • Trymer (patrz: Kondensator dostrojczy)

  • Trypla (patrz: Środki polerownicze)

  • Trzmielina (ćmielina)

    pospolity krzew leśny, mający owalne liście i zielonawe kwiaty. Drewno trzmieliny jest miękkie i bezsłojowe, dlatego nadaje się na czyszczaki.

  • Trzpień tokarski

    stalowy wałek o małej zbieżności, ze stożkowymi zakończeniami o kącie ok. 60°, na którym osadza się przedmioty walcowe z otworem pośrodku, np. pierścienie, koła, tulejki, w celu ich dalszego obrabiania na tokarce, po zamocowaniu go w kłach tokarki zegarmistrzowskiej kłowej lub we wrzecionie tokarki zegarmistrzowskiej wrzecionowej.

  • Trzymak (patrz: Imak)

  • Tulejka latarkowa (patrz: Imak do wkrętów)

  • Tulejka łożyskowa (panewka)

    oddzielnie wykonane z utwardzonego mosiądzu gniazdo łożyska ślizgowego (zob. ułożyskowanie ślizgowe). Tulejkę łożyskową wprawia się w wytarte otwory łożyskowe zegarów w celu usunięcia za dużych luzów. Rozróżnia się tulejki... zobacz więcej

  • Twardość metali

    odporność na odkształcenia trwałe, powstające pod wpływem obciążenia działającego na małej powierzchni metalu. Twardość metali, zwłaszcza stali, można zmieniać w wyniku obróbki cieplnej. Aby stwierdzić o ile zmieniła się twardość metalu po obróbce cieplnej, trzeba wykonać badanie jedną ze znanych metod, mianowicie metodą – Brinella, Rockwella lub Vickersa. Próby twardości metali są wykonywane na specjalnych prasach w laboratoriach przemysłowych i opisane w Polskich Normach. W warsztatach rzemieślniczych twardość metali bada się orientacyjnie pilnikiem – po stali dobrze zahartowanej i nie odpuszczonej pilnik się ślizga.

  • Twinlock

    nazwa odnosząca się do rodzaju zakręcanej koronki stosowanej w danym modelu Rolexa. Wskazuje zagwarantowaną w ten sposób wodoodporność. Twinlock to 100m/330ft WR. System Twinlock posiada dwie uszczelki, i oznaczany jest na koronce w postaci kreski (-) lub dwóch kropek (..) (źródło)

  • Tłumik drgań

    tłumik drgań indukcyjny – płytka miedziana w mechanizmie zegara z balansem o napędzie magnetoelektrycznym umieszczona w zasięgu magnesów znajdujących się na tarczach wieńcowych balansu. W tłumiku drgań wykorzystano zjawisko powstawania prądów wirowych w miedzianej płytce przy zmiennym polu magnetycznym, jakie wytwarzają poruszające się magnesy balansu. Tłumik drgań pełni funkcję stabilizatora amplitudy balansu.