Klub Miłośników Zegarów i Zegarków | Klub Miłośników Zegarów i Zegarków

LANCO (Langendorf Watch Company)

marka zegarków. Więcej informacji w źródle. (źródło)

LCD, LED (patrz: Wskazania cyfrowe elektroniczne)

LIP, Besanson, Francja

fabryka zegarków, w której skonstruowano pierwszy typ elektrycznego zegarka naręcznego.

Lak

łatwo topliwa mieszanina kalafonii, szelaku, smoły i terpentyny z dodatkiem barwników. W pracowni zegarmistrzowskiej lak służy do mocowania małych, płaskich części zegarkowych na tarczach lakowych, w celu obrabiania tych części na tokarce. Lepszy do tego celu jest szelak ale droższy.

Lakier

szybko schnący roztwór żywic w oleju, spirytusie, acetonie lub innych rozpuszczalnikach, służący do pokrywania powierzchni przedmiotów w celu ich upiększenia i ochrony przed wpływem czynników atmosferycznych.

Ciekawostka: W zegarmistrzostwie są stosowane przezroczyste lakiery spirytusowe i caponowe (zaponowe). Lakier spirytusowy szelakowy można sporządzić samemu, rozpuszczając łyżkę szelaku w 100 g spirytusu – pokrywa się nim nowe lub odnowione części zegara, zwłaszcza płyty. Lakier caponowy pokrywa powierzchnie metalowe nadzwyczaj cienką błonką, doskonale przylegającą do podłoża i prawie niewidoczną. Błona lakieru caponowego jest znacznie twardsza niż błona lakieru spirytusowego – dlatego lakier caponowy nadaje się przede wszystkim do lakierowania (caponowania) precyzyjnej aparatury metalowej i części zegarowych.

Lakierowanie - pokrywanie lakierem

lakierowanie części zegarowych jest konieczne w celu ich ochrony przed wilgocią. Dobrze oczyszczone, odtłuszczone i suche części powleka się lakierem za pomocą pędzla o miękkim włosie, pociągając nim zawsze w jednym kierunku. Małe przedmioty lakieruje się przez zanurzenie – po wyjęciu przedmiotu wstrząsa się nim w jednym kierunku, aby spłynął nadmiar lakieru. W seryjnej i masowej produkcji lakier jest nanoszony pistoletem natryskowym. Lakier daje powłokę gładką i błyszczącą. Lakiery mogą być przezroczyste i kolorowe. W zegarmistrzostwie najczęściej stosuje się lakier caponowy.

Lange, Ferdinand Adolph

Ferdinand Adolph Lange urodził się 18 lutego 1815 roku w Dreźnie. Od 1830 roku uczył się u znanego zegarmistrza nadwornego i wytwórcy zegarków, o nazwisku Johann Christian Friedrich Gutkaes. (źródło)

Langendorf Watch Company (patrz: Lanco)

Latająca wskazówka sekundowa

z ang. flaying seconds, jumping seconds/hand. Jest to sposób działania wskazówki sekundowej, która w zegarkach ze stoperem wykonuje pełny obrót w każdej sekundzie, przystaje cztery, pięć lub osiem razy wskazując czwarte, piąte lub ósme części sekundy. (źródło)

Latarka centrownicza

przyrząd stosowany na tokarce zegarmistrzowskiej wrzecionowej w połączeniu z tarczą dośrodkową do wiercenia otworu w środku czoła wałka lub osi.

Laufcyrkiel (patrz: Ósemka)

Laureus Sport For Good Foundation

Fundacja utworzona w roku 2000 z inicjatywy grupy Richemont oraz Daimler Chrysler. Jej statutowymi partnerami są: IWC Schaffhausen, Mercedes – Benz oraz Vodafone. Zadaniem fundacji Laureus jest pomoc polegająca na materialnym i pozamaterialnym wspieraniu dzieci pochodzących z rodzin najuboższych, dzieci bezdomnych i próba wyrwania ich ze świata przemocy i narkotyków. (źródło)

Le Roy Pierre (1717-1785)

francuski konstruktor chronometrów. Wynalazca wychwytu chronometrowego w roku 1748 oraz pierwszego balansu kompensacyjnego.

Legalizacja narzędzia pomiarowego

jest to urzędowe stwierdzenie zgodności tegoż narzędzia z wymaganymi przepisami i udokumentowanie tej zgodności cechą urzędową.

Leon Prokop

Polski wytwórca zegarków na zamówienie. (źródło)

Limitacja (patrz: Limitowana seria)

Limitowana seria

ściśle określona seria zegarków danego typu, produkowanych zwykle dla upamiętnienia jakiegoś wydarzenia, potwierdzona certyfikatem limitacji, przeważnie od 20 do 1000 sztuk. Zegarki z limitowanych serii najlepszych manufaktur stanowią bardzo cenne elementy kolekcji.

Linde Werdelin

to firma założona w 2002 roku przez dwóch Duńczyków Mortena Linde i Jorna Werdelina. Siedziba ich firmy jest ulokowana w Londynie, a produkcja zegarków odbywa się w Szwajcarii. Firma wytwarza specjalistyczne zegarki dla nurków oraz narciarzy. Czasomierze Linde Werdelin charakteryzują się ciekawym wzornictwem, a produkowane są zawsze w limitowanych seriach od 22 do 222 sztuk. Konstrukcje ich zegarków są szkieletowane, a dekle przeszklone.

Linen dial (lniana tarcza)

tarcza o fakturze przypominającej len. Ceniona przez kolekcjonerów, choć spotykana głównie na starszych Datejustach i Day Date'ach, występująca także np. na Tudorach Prince. (źródło)

Linie paryskie

stosowane do określania rozmiaru (średnicy) mechanizmu zegarka mechanicznego, 1 linia paryska = 2,256 mm.

Longines, St.-Imier, Szwajcaria

firma produkująca zegarki. (źródło)

Luneta

pierścień okalający szkło zegarka, mocowany do koperty. Może być obrotowy, zawierający rozmaite skale, pozwalające np. odczyt drugiej strefy czasowej, pomiar krótkich odcinków czasowych. Na lunecie może być także naniesiona skala tachometru. (źródło)

Lupa

podstawowe narzędzie zegarmistrza służące do oglądania powiększonych obrazów małych części podczas naprawy zegarków i zegarów. Lupy zegarmistrzowskie

Ciekawostki: Do sprawdzania działania dużych zegarów i budzików praktyczne są lupy dwuoczne o niewielkim powiększeniu. Do badania zegarków używa się lupy powiększającej 3 razy (rys. L.1a), a do sprawdzania czopów i kamieni lupy o podwójnych soczewkach, powiększającej 10-15 razy (rys. L.1b). Do zwykłej pracy zegarmistrz powinien dobrać do swego wzroku taką lupę, przez którą najlepiej widzi sprawdzany szczegół z odległości 8 cm. Dobrze jest trzymać przy oku lupę przymocowaną na kabłąku obejmującym głowę, dzięki czemu oko mniej się męczy. Zjawisku tzw. pocenia się lupy, które objawia się bardzo małymi kroplami rosy osiadającej na wewnętrznej stronie soczewki, można zapobiec wywierceniem w oprawie kilku otworów w pobliżu soczewki.

Lutowanie

jest to tworzenie nierozłącznego połączenia części metalowych za pomocą roztopionego stopu metalowego, zwanego lutem (spoiwem). Stopiony lut znajdujący się między lutowanymi powierzchniami nazywa się lutowiem, a miejsce złączenia części lutem nazywa się lutowiną. Połączenie lutowane uzyskuje się dzięki wzajemnemu przenikaniu cząsteczek lutowia i metalu łączonego wskutek dyfuzji i tworzenia się związków chemicznych. Dlatego skład chemiczny lutu powinien być zbliżony do składu chemicznego metali łączonych. Powierzchnie lutowane powinny być metalicznie czyste, dlatego trzeba je starannie oczyścić z rdzy, brudu, tłuszczu itp. zanieczyszczeń. Cienkie warstwy tlenków, usuwa się skrobakiem lub pilnikiem. Aby zabezpieczyć powierzchnie przed powtórnym utlenieniem w czasie lutowania, pokrywa się je topnikiem czyli środkiem rozpuszczającym tlenki.

Więcej informacji na temat lutowania można znaleźć w książce Bernarda St. Bartnika i Wawrzyńca Al. Podwapińskiego pt. „Technologia mechanizmów zegarowych. Montaż, konserwacja i naprawa” rozdz. X. Łączenie części

Lutowanie miękkie

Lutowanie miękkie wykonuje się za pomocą lutów, których temperatura topienia wynosi 300 - 350°C.

,strong>Informacje dodatkowe: Lutami miękkimi są przeważnie stopy, których głównymi składnikami są cyna i ołów. Dostarczane są w postaci prętów, płytek, drutu i proszku. Topnikiem do lutowania miękkiego jest tzw. woda lutownicza (zob. topnik do lutowania miękkiego). Po dopasowaniu łączonych części należy je usztywnić za pomocą imadełka trzonkowego lub w inny sposób oraz pokryć łączone miejsce topnikiem. Pracującą część lutownicy trzeba po nagrzaniu oczyścić na kostce salmiaku i pobielić cyną. Roztopiony lut , znajdujący się na lutownicy, przenosi się na łączone miejsce i nagrzewa tak długo, aż lut spłynie z lutownicy i zapełni szczelinę złącza. Gdy lutuje się lutownicą transformatorową, na łączone miejsce można położyć kawałek lutu wraz z topnikiem, a następnie przyłożyć lutownicę i włączyć prąd – po kilku sekundach lutownica się nagrzeje, a lut się roztopi i zapełni szczelinę złącza.

Lutowanie twarde

Lutowaniem twardym nazywa się łączenie metali za pomocą lutów, których temperatura topnienia wynosi 700 - 950°C. Złącza lutowania twardego odznaczają się dużą wytrzymałością.

Informacje dodatkowe: Tą metodą lutuje się różne metale użytkowe, stopy, węgliki spiekane i metale szlachetne. Przedmioty łączone wymagają nagrzewania do wysokiej temperatury razem z lutem, a dopiero po jego roztopieniu przerywa się nagrzewanie. Luty twarde mogą być z miedzi, mosiądzu i srebra. Luty miedziane stosuje się do lutowania stali, mosiężne do stali i innych metali, luty srebrne zawierające 7-70% srebra, 5-25% miedzi i resztę cynku, łatwo rozpływają się po łączonych powierzchniach i tworzą połączenie o dużej wytrzymałości i ładnym wyglądzie – są stosowane w produkcji przedmiotów precyzyjnych i wyrobów jubilerskich. Luty do metali szlachetnych muszą odpowiadać próbie lutowanych przedmiotów, gdyż takie są przepisy urzędów probierczych. Topnikiem do wszystkich prawie metali jest boraks. Lutowane części powinny być do siebie dopasowane i dociśnięte lub związane miękkim stalowym drutem. Przedmiot nagrzewa się w ogniu z węgla drzewnego lub płomieniem palnika na płycie izolacyjnej. Po lekkim nagrzaniu łączone miejsce należy posypać topnikiem, który przykleja się do niego. Następnie przedmiot nagrzewa się mocniej, na łączone miejsce kładzie się kawałek drutu i jeszcze bardziej nagrzewa, aż do rozpłynięcia się lutu. W czasie nagrzewania palnikiem płomień należy kierować na łączone brzegi przedmiotu, a nie na lut.

Lutownica

lutownica jest głównym narzędziem do lutowania. Zadanie jej polega na roztapianiu lutu, przenoszeniu go na łączone miejsce i zbieranie jego nadmiaru. W zależności od potrzeby można lutować lutownicą benzynową, kolbą lutowniczą, lutownicą elektryczną transformatorową, kolbą lutowniczą elkektryczną oraz lutownicą ultradźwiękową.

Lutownica kolbowa - Kolba lutownicza

najprostszą lutownicą jest kolba lutownicza o nagrzewaniu przerywanym. Składa się z miedzianej główki, stalowego trzoka i drewnianej rękojeści. Można ją nagrzewać w różnego rodzaju piecykach, ogniskach lub w płomieniu palników. Nie należy jej jednak grzać nadmiernie, lecz do momentu ukazania się w płomieniu zielonej barwy.

Lutownica transformatorowa

najwygodniejszą dla zegarmistrza jest elektryczna lutownica transformatorowa działająca na zasadzie zmiany rezystancji. Zamiast dużej główki miedzianej ma ona wymienną końcówkę z drutu miedzianego w postaci pętli. Nagrzewa się bardzo szybko – zwykle już po 2 sekundach po naciśnięciu włącznika. Można nią lutować nawet w trudno dostępnych miejscach, używając pętli o bardzo wąskim zakończeniu.

Lutownica ultradźwiękowa

narzędzie do lutowania z zastosowaniem fal ultradźwiękowych. Lutownica ultradźwiękowa składa się z zasadniczej lutownicy przenośnej i generatora magnetostrykcyjnego. Miedziane ostrze lutownicy ultradźwiękowej jest połączone za pomocą pręta mosiężnego z niklowym rdzeniem wibratora i wraz z nim wprawiane w drgania ponaddźwiękowe. Lutownicą ultradźwiękową można lutować różne metale, a zwłaszcza aluminium i jego stopy, które innym sposobem nie dają się lutować. Podczas lutowania nie są potrzebne żadne topniki. Najpierw nagrzewa się lutownicę do odpowiedniej temperatury, a potem włącza wibrator. W czasie lutowania lutownica ultradźwiękowa powinna być stale połączona z lutowanym miejscem za pośrednictwem ciekłego lutu.

Lutówka (patrz: Topnik do lutowania miękkiego)

Luz

różnica między wymiarem otworu a wymiarem wałka przed ich połączeniem. Po połączeniu dwóch części – walcowego wałka i przedmiotu z cylindrycznym otworem następuje tzw. pasowanie (zob. tolerancje i pasowania). Luz może być dodatni, równy zeru lub ujemny.

Łabędzia szyja

sprężynka zwana „łabędzią szyją” jest elementem układu bardzo precyzyjnej regulacji dokładności chodu mechanizmu zegarka. Nazwa wywodzi się od jej kształtu. Jest ona zamocowana jednostronnie do półmostka balansu, drugim zaś końcem opiera się o przesuwkę, stawiając opór poziomemu wkrętowi regulacyjnemu dającemu możliwość korekty położenia przesuwki zmieniającej długość czynną włosa balansu. (źródło)

Ławeczka do wkrętów

podstawka z otworami o różnej średnicy, używana przez początkujących zegarmistrzów do wkładania w nie wkrętów rozbieranego zegarka.

Łańcuch

element napędu obciążnikowi-łańcuchowego, obejmujący koło łańcuchowe w zegarze; na jednym końcu łańcucha jest zaczepiony obciążnik napędowy, drugi koniec łańcucha zwiesza się swobodnie. (źródło)

Łańcuszek

element do zawieszania zegarka kieszonkowego na zawieszce znajdującej się na jednym końcu łańcuszka i zaczepiania go przy kieszeni ubrania pierścieniem zatrzaskowym znajdującym się na drugim końcu łańcuszka. (źródło)

Łożysko

element lub zespół mechanizmu służący do podtrzymania obracających się osi i wałków. W mechanizmach zegarowych mają zastosowanie łożyska kamienne i metalowe.

Łożysko kamienne (mineralne) (patrz: Kamień zegarkowy)

Łożysko kamienne poprzeczne

łożysko składające się z jednego kamienia łożyskowego z otworem którego powierzchnia przejmuje siły poprzeczne, a siły wzdłużne, przekazywane przez powierzchnię oporową osi, przejmuje płaska powierzchnia tego samego kamienia łożyskowego.

Łożysko kamienne wzdłużne

łożysko składające się z kamienia łożyskowego z otworem i z kamienia nakrywkowego.

Łożysko kulkowe (patrz: Ułożyskowanie toczne)

Łożysko metalowe

łożysko szeroko stosowane w mechanizmach zegarowych – prawie wszystkie osie przekładni oraz większość innych osi i wałków są ułożyskowane w łożyskach metalowych ślizgowych (zob. ułożyskowanie ślizgowe). Otwory łożyskowe są zwykle wykonane bezpośrednio w mosiężnych płytach mechanizmu – od zewnętrznej strony otwór łożyskowy jest zaopatrzony w nawiercenie stanowiące zagłębienie smarowe, które zapewnia utrzymanie się kropli smaru między jego powierzchnią a wystającym końcem czopa. W niektórych zegarach i budzikach gabinetowych stosuje się metalową tulejkę łożyskową, wciskaną do otworów w płytach.

Łożysko nastawne

łożysko mimośrodowe, stosowane w precyzyjnych zegarach domowych do ułożyskowania czopów wałka kotwicy. Częściowe obrócenie łożyska nastawnego umożliwia doregulowanie odległości między paletą kotwicy a zębami koła wychwytowego (zob. wychwyt).

Słownik pojęć