Słownik pojęć

  • COSC

    popularnie: certyfikat dokładności chodu zegarka. Właściwie skrót nazwy szwajcarskiego instytutu testów chronometrycznych. Powołany w roku 1973, z siedzibą w La-Chaux-des-Fonds, jest uprawniony do przeprowadzania badań i wydawania świadectw potwierdzających określoną, wysoką precyzję mechanizmów.

  • California - typ tarczy zegarka

    tarcza typu „California” charakteryzuje się tym, że w górnej części występują cyfry rzymskie, a w dolnej arabskie.

  • Camy

    Genewa, Szwajcaria – fabryka produkująca zegarki mechaniczne.

  • Caponowanie (patrz: Lakierowanie)

  • CarbonMacrolon

    carbonMacrolon to zaawansowany polimer (na bazie materiału wynalezionego przez firmę Bayer w roku 1963) z wstrzykniętą nanostrukturą karbonową (karbonowe nanorurki). Jest wytrzymały, odporny i pozwala na obrobienie go mniej więcej tak samo, jak stali. (źródło)

  • Carbotech

    (kompozyt) materiał ten to połączone w odpowiedniej temperaturze i przy użyciu odpowiedniego ciśnienia włókna węglowe, które spaja ze sobą specjalny polimer. Taki miks pozwala otrzymać niepowtarzalne wzory, czyniąc każdy egzemplarz wyjątkowym. Ponadto Carbotech jest lekki, odporny na działanie czynników zewnętrznych, hypoalergiczny i niepodatny na korozję. (źródło)

  • Carillon (patrz: Karilon)

  • Carrera (patrz: TAG Heuer Carrera)

    model chronometru zaprojektowany przez Markę Tag Heuer specjalnie dla kierowców i miłośników wyścigów samochodowych. Inspiracją dla jej nazwy był popularny, trwający trzy dni wyścig Carrera Panamericana. Jego trasa wiodła przez tereny Meksyku i liczyła 3373km. Historia kultowego modelu: (źródło)

  • Cech Zegarmistrzów w Warszawie

    na początku swego istnienia połączony z innymi branżami. Świadczy o tym dokument z roku 1635, w którym jest mowa o nadaniu przywilejów konfraterni ślusarsko-puszkarsko-kowalsko-zegarmistrzowskiej. Oddzielenie od cechu ślusarskiego przeprowadził Mikołaj Gugenmus w roku 1752. Obecnie zegarmistrze warszawscy należą do cechu, którego pełna nazwa brzmi: Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy. (źródło)

  • Cementowanie (patrz: Nawęglanie)

  • Centrala czasu

    wszystkie urządzenia sterujące i kontrolujące, sieci czasu, a więc centrala zegarowa z dołączonymi do niej zegarami pierwotnymi oraz urządzenia kontroli zwrotnej.

  • Centrala zegarowa

    urządzenie wzmacniające i rozdzielające impulsy sterujące do kilku linii sieci czasu, dzięki czemu może obsłużyć większą liczbę urządzeń odbiorczych. Centrala zegarowa może współpracować z jednym zegarem pierwotnym lub dwoma zegarami pierwotnymi. Gdy centrala czasu jest wyposażona w rezerwowy zegar pierwotny, w centrali zegarowej następuje ręczne lub automatyczne włączanie zegara rezerwowego z chwilą awarii zegara zasadniczego.

  • Centralka (patrz: Wskazówka sekundowa)

  • Centre Suisse d’ Electronique et de Microtechnique (CSEM)

    Szwajcarskie Centrum Elektroniki i Mikrotechnologii.

  • Cerachrome

    spiek ceramiczny odporny na korozję, zarysowania i blaknięcie.

  • Ceragold (patrz: Technologia Ceragold)

  • Certina

    historia marki (źródło)

  • Certyfikat METAS

    każdy zegarek jest testowany pod kątem precyzji chodu podczas i po ekspozycji na pola magnetyczne o natężeniu większym niż 15.000 Gaussów. Musi przy tym zachować dokładność od 0 do +5 sekund na dobę, a także zadeklarowaną przez producenta rezerwę chodu i wodoodporność. (źródło)

  • Cewka

    zwoje przewodu izolowanego, nawinięte ściśle obok siebie w kilku warstwach. Jeśli końce cewki podłączy się do źródła prądu elektrycznego, to prąd płynący przez cewkę powoduje powstawanie w jej otoczeniu pola magnetycznego. Najsilniejsze pole magnetyczne istnieje wewnątrz cewki. Cewka wraz z umieszczonym w niej rdzeniem stalowym (żelaznym) podłączona do źródła prądu staje się elektromagnesem. Elektromagnes jest tym silniejszy im większy prąd płynie przez cewkę i im więcej ma ona zwojów. W zegarach i zegarkach elektrycznych mają zastosowanie elektromagnesy oraz cewki bez rdzenia.

  • Cewka impulsowa balansu

    cewka stosowana w zegarach i zegarkach z magnetoelektrycznym napędem balansu ze sterowaniem stykowym. Podczas ruchu balansu cewka impulsowa zamontowana na jego wieńcu przechodzi ponad magnesem trwałym. Wytworzone wskutek przepływu prądu przez cewkę pole magnetyczne współdziała z polem magnetycznym magnesu trwałego, w wyniku czego powstaje siła działająca na cewkę impulsową w kierunku obrotu balansu. Dzięki temu otrzymuje impuls napędowy podtrzymujący jego wahania (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Cewka napędowa (robocza) balansu

    cewka stosowana w połączeniu z cewką sterującą w zegarach i zegarkach z magnetoelektrycznym napędem balansu ze sterowaniem bezstykowym (tranzystorowym) . Obie cewki są przymocowane nieruchomo do mechanizmu. Cewka napędowa jest włączana w obwód kolektorowy tranzystora. Wytworzone wskutek przepływu prądu przez cewkę pole magnetyczne współdziała z polem magnetycznym magnesów trwałych umocowanych na balansie, dzięki czemu powstaje siła działająca na balans jako impuls napędowy (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Cewka sterująca balansu

    stosowana w połączeniu z cewką napędową. Cewka sterująca jest włączana w obwód bazy tranzystora. Pole magnetyczne magnesów trwałych nad cewką sterującą powoduje przewodność tranzystora i przepływ prądu w cewce napędowej (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Chodzik

    najprostszy zegar, który ma jedynie mechanizm chodu bez innych dodatkowych urządzeń i służy tylko do wskazywania czasu. (źródło)

  • Chronograf

    popularnie (choć błędnie z Polską Normą i etymologią słowa) nazywany w całym świecie zegarek z dodatkową funkcją, umożliwiającą pomiar krótkich odcinków czasu. Funkcja stopera – zegarek ze stoperem. (patrz: Stoper albo też Zegarek ze stoperem).

  • Chronograf z funkcją Flyback

    chronograf z funkcją powracającej wskazówki (Flyback). Za pomocą przyciśnięcia przycisku pozwala zatrzymać, wyzerować i ponownie uruchomić chronograf. (źródło)

  • Chronokomparator

    sprawdzarka chodu zegara, służąca do ustawienia jego dokładności.

  • Chronometr

    czasomierz o podwyższonej, określonej i sprawdzonej dla każdego egzemplarza dokładności działania. Certyfikaty chronometru przyznają uprawnione laboratoria badawcze. Certyfikaty COSC wydaje powołany w 1973 roku Instytut Testów Chronometrycznych w La Chaux-de-Fonds w Szwajcarii. (źródło)

  • Chronometraż sportowy

    metody pomiaru czasu w sporcie oraz zasady działania urządzeń i przyrządów służących do tego pomiaru. Powstanie wielu nowych dyscyplin sportu, organizowanie olimpiad i rozgrywek o mistrzostwo świata przyczyniły się znacznie do rozwoju chronometrażu sportowego. Przemysł zegarowy musiał opanować nowe dziedziny techniki i wyprodukować odpowiednią aparaturę, umożliwiającą dokładne pomiary czasu i sprawiedliwą ocenę zawodników. Czas jest najobiektywniejszym miernikiem sportowej rywalizacji i najczęściej tylko czas decyduje o kwalifikacji zawodników. W Szwajcarii powstała instytucja Swiss Timing, której zadaniem jest chronometraż zawodów sportowych. Naczelnymi członkami tej instytucji są Longines i Omega. We wszystkich dyscyplinach sportu mierzenie czasu odbywa się elektronicznie. Aparaty rejestracyjne i zliczające są sterowane oscylatorami kwarcowymi, co zapewnia odchyłkę pomiaru mniejszą niż 0,001s/24h. Urządzenie telewizyjno fotograficzne, służące do rejestracji zdjęć finiszu, umożliwia obejrzenie przebiegu zakończenia rozgrywek za pomocą kamery przesuwającej 100 obrazów na sekundę. Na monitorze kontrolnym ukazują się wskaźniki liczników czasu w setnych częściach sekundy, umożliwiające dokładne określenie czasu przekroczenia linii mety.

  • Chronometria

    nauka zajmująca się w szerokim zakresie zagadnieniami pomiarów czasu, a mianowicie ustalaniem jednostek czasu, metod jego pomiaru, badaniem właściwości zegarów i urządzeń zegarowych, zasad ich działania, obsługi itp. (źródło)

  • Chronos-Art

    to firma założona w roku 2010 przez Pawła Jankowskiego, wielkiego pasjonata sztuki zegarmistrzowskiej.

    Chronos-Art jest pierwszą i jedyną jak na razie, polską firmą, która w całości zaprojektowała i wykonuje własny mechanizm do zegara gabinetowego. W Polsce, kraju bez żadnych tradycji zegarmistrzowskich, nie jest to proste. Jednak determinacja i zaangażowanie Pawła oraz pomoc firmy Mera-Poltik doprowadziły w końcu do sukcesu.

    Chronos-Art chce zaproponować wyroby wykonywane na indywidualne zamówienie klienta. „Naczelnym celem firmy jest dostarczenie czasomierza, który będzie oddawał charakter i indywidualny gust użytkownika. Będzie czymś więcej niż tylko przedmiotem, będzie osobistym, unikatowym czasomierzem dla wyjątkowych osób, które pragną obcować z czymś niebanalnym i niepowtarzalnym stworzonym dla spełnienia własnych pragnień i marzeń”.

    Firma Chronos-Art wytwarza zegary gabinetowe, szachowe i zegarki naręczne, a są one autorskimi projektami Pawła Jankowskiego. (źródło)

  • Chronoskop

    – zegarek z dodatkową wskazówką sekundową (źródło)

  • Chwyt wałka naciągowego (lub wałka sprężyny)

    chwyt mający kształt czopa kwadratowego, na który nakłada się korbę lub klucz w celu podciągnięcia obciążnika lub naciągnięcia sprężyny napędowej. Po nakręceniu zegara korbę lub klucz zdejmuje się z chwytu. W zegarach domowych chwyt do klucza najczęściej znajduje się bezpośrednio na wałku sprężyny. W budzikach chwyt wałka sprężyny jest nagwintowany, a klucza wkręconego na chwyt nie zdejmuje się.

  • Chwytki (pinceta)

    narzędzie zegarmistrzowskie służące do chwytania części zegarowych. Najczęściej zegarmistrz używa chwytek zwykłych do pracy przy zegarkach oraz grubszych chwytek zwykłych do pracy przy zegarach i budzikach. Rzadziej używa się chwytek takiego samego kształtu, ale wykonanych z brązu lub mosiądzu, do chwytania baterii zegarkowych oraz części złoconych i polerowanych, aby nie uszkodzić ich powierzchni. Chwytki do prostowania włosów mają długie wąskie końce, które trzeba chronić przed uszkodzeniem. Są także używane chwytki do wyginania włosów bregetowskich, do wypychania klocków włosów, do ściągania wskazówek oraz do prostowania czopów (zob. naprawa czopów).

  • Chybotka (patrz: Naciąg chybotkowy)

  • Chód zegara

    popularne określenie działania zegara; chód zegara mechanicznego to przede wszystkim współdziałanie regulatora chodu z wychwytem; objawem chodu zegara jest jego charakterystyczne „tykanie” oraz wskazania czasu; ze względu na te objawy rozróżnia się: chód równy (symetryczny) lub nierówny (niesymetryczny) oraz chód dokładny (regularny) lub niedokładny( nieregularny; zabiegi czynione w zegarze w celu uzyskania równego chodu nazywa się ustawianiem chodu zegara a zabiegi w celu uzyskania dokładnego chodu regulacją chodu zegara. (źródło)

  • Chłodziwa (patrz: Ciecze chłodzące)

  • Ciecze chłodzące (chłodziwa)

    ciecze stosowane do chłodzenia narzędzi skrawających podczas obróbki materiałów metalowych, szczególnie podczas wiercenia. Ciecze chłodzące nie tylko chłodzą, ale i smarują, zmniejszając przez to tarcie. W zależności od obrabianego materiału używa się różnych cieczy chłodzących i smarujących (oleje, emulsje olejowe, mydliny). Nie należy nigdy używać czystej wody, gdyż łatwo powoduje rdzewienie.

  • Ciecze czyszczące

    ciecze służące do ręcznego lub maszynowego mycia i płukania części mechanizmów zegarów i zegarków. Podczas naprawy używa się takich cieczy czyszczących jak nafta, benzyna, toluol, ksylol, eter, aceton, alkohol, trójchloroetylen i roztwory wodne alkaliów. Najpraktyczniejsza do ręcznego czyszczenia oraz końcowego płukania w czyszczarce jest benzyna. Ze względu na koszty do wstępnego czyszczenia stosuje się tańsze ciecze czyszczące jakimi są roztwory wodne alkaliów.

  • Ciekłe kryształy

    ciecze organiczne, które w pewnym zakresie powyżej swej temperatury topnienia zachowują się jak ciecze nasycone kryształami. Pod wpływem prądu elektrycznego kryształy zawarte w fazie ciekłej podlegają uporządkowaniu – ciecz, uprzednio przejrzysta, staje się mętna i odbija wpadające światło. Tę właściwość ciekłych kryształów wykorzystuje się w urządzeniach do wskazań cyfrowych zegarków.

  • Cięgno

    element mechanizmu lub urządzenia zegarowego pracujący na rozciąganie. W dawnych zegarach obciążnikowych cięgnem, na którym zawiesza się obciążnik, była struna z jelita baraniego, linka lniana lub konopna. Obecnie stosuje się żyłki nylonowe lub łańcuch. Żyłki nylonowe wydłużają się wprawdzie pod obciążeniem, ale są odporne na wpływy atmosferyczne i mają dużą wytrzymałość na zerwanie. Istnieją też przekładnie cięgnowe z bębnem wyrównawczym, w których cięgnem jest zwykle łańcuch drabinkowy. W zegarach wieżowych młotki uderzające w dzwony są poruszane za pomocą cięgien, którymi są linki, druty lub pręty.

  • Co-Axial

    wychwyt współosiowy. Dzieło George'a Daniels'a, zastosowany w seryjnej produkcji w roku 1999 w zegarku Omega De Ville. Projekt oparty jest na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami i palecie impulsowej na przerzutniku balansu ze swobodnym włosem. System współosiowy w porównaniu z wychwytem kotwicowym znacznie redukuje tarcie ślizgowe, zapewniając w ten sposób większą dokładność w czasie. (źródło)

  • Cofanie koła wychwytowego (patrz: Wychwyt)

  • Comex

    napis widoczny na niektórych Submarinerach i Sea-Dwellerach (ref. 5513, 5514, 1665, 1680, 16600, 16610, 16660, 16800, 168000), dotyczy francuskiej firmy produkującej technologię dla nurków (skrót pochodzący od Compagnie Maritime d’Expertises). Egzemplarze z napisem Comex trafiały w ręce pracowników tej firmy, stąd ich ograniczona ilość i zwiększona wartość kolekcjonerska. (źródło)

  • Complication (patrz: Komplikacja)

  • Comptoir d'établissage

    zakład montujący i sprzedający zegarki, których poszczególne elementy składowe wytwarzali w okolicznych domach i dostarczali wysoko wykwalifikowani i niezależni pracownicy. (źródło)

  • Constant force escapement

    wychwyt stałej siły. Rozwiązanie to oznacza, że skonstruowany układ przekazuje do wychwytu stałą energię o jednostajnej wartości, zapewniając w ten sposób stałą amplitudę pracy balansu i wynikającą z tego zwiększoną precyzję chodu. (źródło)

  • Cortebert

    Biel, Szwajcaria Ciekawe opracowanie dotyczące Cortebert (źródło)

  • Countdown

    funkcja odliczania do tyłu, która jest szczególnie przydatna np. podczas regat w formule Match Race.

  • Crown Operator System (COS)

    system polegający na obsłudze stopera za pomocą koronki (startu, zatrzymania i resetu stopera dokonuje się przez odpowiednie obracanie koronki).

  • Cyclops (cyklop)

    czyli inaczej lupka powiększająca nad okienkiem z datą (z ang. date magnifier). Element w szczególności kojarzony z Rolexem. Typowa lupka w standardzie Rolexa powiększa datę dwuipółkrotnie (x2,5). Specjaliści potrafią rozpoznawać oryginalność niektórych Rolexów po "efekcie czarnej dziury" widocznym pod lupką, polegającym na braku refleksów, które z kolei można zaobserwować w wielu podróbkach. (źródło)

  • Cyjanowanie

    jednoczesne nasycanie powierzchni przedmiotów stalowych węglem i azotem w celu jej utwardzenia. Cyjanowanie można wykonywać w ośrodku gazowym, ciekłym i stałym. Dwie pierwsze metody wymagają specjalnych urządzeń, dlatego są stosowane tylko w większych zakładach przemysłowych. W małych zakładach rzemieślniczych stosuje się uproszczone cyjanowanie w ośrodku stałym, którym jest żelazocyjanek potasowy. Stalowy przedmiot nagrzewa się do barwy wiśniowej (ok. 700°C), posypuje sproszkowanym żelazocyjankiem i ponownie wkłada do ognia. Żelazocyjanek topi się i utwardza powierzchnię, jednak bardzo płytko – kilkakrotne powtarzanie tej czynności zwiększa głębokość utwardzenia. W końcu ogrzany przedmiot chłodzi się w wodzie lub oleju.
    Uwaga – sole cyjanowe są silnie trujące!

  • Cylinder balansu (patrz: Wychwyt cylindrowy)

  • Cyma

    Le Locle, Szwajcaria

  • Cyna

    metal o barwie srebrnobiałej w temperaturze wyższej niż 18°C. Poniżej tej temperatury przyjmuje barwę szarą. Cyna topi się w temperaturze 232°C. Cyna jest miękka i kowalna. Stosuje się ją jako składnik stopowy bardzo wielu stopów przemysłowych, przede wszystkim brązu, spiżu, stopów łożyskowych, lutu do lutowania miękkiego oraz do cynowania.

  • Cynk

    metal o barwie srebrzystej z odcieniem błękitnym. Jest odporny na działanie powietrza i wilgoci. Topi się w temperaturze 420°C. Wykazuje plastyczność oraz łatwo daje się odlewać, dlatego jest składnikiem większości stopów do odlewania pod ciśnieniem. Stosuje się go do cynkowania wyrobów żelaznych oraz jako składnik wielu stopów przemysłowych, zwłaszcza mosiądzu i nowego srebra.

  • Cynkowanie

    wytwarzanie powłoki cynkowej, najczęściej na powierzchni przedmiotów ze stali (zob. powłoka ochronna). Cynkowanie może być wykonane metodą elektrolityczną (zob. galwanizacja), ogniową dyfuzyjną, natryskową (zob. metalizacja natryskowa).

  • Cynowanie ultradźwiękowe

    cynowanie na obrabiarce ultradźwiękowej, polegające na zanurzeniu przedmiotu w roztopionym lucie i zetknięciu go z narzędziami obrabiarki (zob. obróbka ultradźwiękowa), po kilku sekundach zanurzona część przedmiotu zostaje ocynowana. Tą metodą cynuje się druty aluminiowe przeznaczone do lutowania.

  • Czajka

    Uglicka Fabryka Zegarków. W grudniu 1937 decyzją Rady Komisarzy Ludowych w Ugliczu powstaje fabryka zajmująca się produkcją i obróbką kamieni do celów technicznych oznaczona symbolem TTK-2. Nadciąga wojna i ogarnia wraz z planem Barbarossa Rosję. Te zakłady mechaniczne, które nie muszą być przenoszone podejmują produkcję na potrzeby wojska. Pierwsze wzmianki o produkcji zegarków w Uglickiej TTK-2 są z ok. 1940. Od 1950 już jako fabryka zegarków produkuje równolegle z fabryką w Penzie zegarki „Zwiezda”, jednak stopniowo w latach 60′tych powstają jej własne in-housowe mechanizmy. Cechuje je miniaturyzacja, więc idealnie się nadają do damskich zegarków. (źródło)

  • Czapek Franciszek

    zegarmistrz, pierwszy wspólnik Antoniego Patka w Genewie, autor broszury: „Słów kilka o zegarmistrzostwie”, wydanej w Lipsku w języku polskim, w roku 1850.

  • Czas

    pojęcie pierwotne, niematerialne, nie definiowalne; wraz z przestrzenią tworzy czasoprzestrzeń, w której zachodzą wszystkie zjawiska fizyczne. Praktyczną jednostką cz. jest średnia doba słoneczna (zob. czas słoneczny); doba dzieli się na 24 godziny; 1 godzina = 60 minut, 1 minuta = 60 sekund; do rachuby większych odstępów cz. służy kalendarz. (źródło)

  • Czas UTC

    (Uniwersalny Czas Koordynowany) – (ang. Universal Time Clock lub Coordinated Universal Time, fr. Temps Universel Coordonné) – wzorcowy czas ustalany na podstawie TAI (fr. Temps Atomique International), uwzględniający nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i koordynowany względem czasu słonecznego. By zapewnić, że Słońce średnio w ciągu roku przechodzi nad południkiem zerowym o godz. 12:00 UTC, z dokładnością nie mniejszą niż 0,9 s, od czasu do czasu do UTC dodawana jest tzw. przestępna sekunda. Operację tę przeprowadza IERS (International Earth Rotation Service). (źródło)

  • Czas efemerydalny

    czas wynikający z teorii ruchu Ziemi po orbicie wokół słońca, zgodnie z zasadami mechaniki klasycznej. Czas efemerydalny jest niezależny od jakichkolwiek zjawisk i dlatego uważa się go za czas niutonowski.

  • Czas gwiazdowy

    czas wyznaczany za pomocą obserwacji gwiazd przechodzących przez płaszczyznę południka ziemskiego. Czas gwiazdowy jest dokładniejszy od czasu słonecznego prawdziwego, gdyż okresy między kolejnymi przejściami odległej gwiazdy przez południk ziemski zależą tylko od ruchu wirowego kuli ziemskiej wokół swej osi. Okresy te nazywają się dobą gwiazdową; doba gwiazdowa jest krótsza od średniej doby słonecznej o ok. 3min 56s. (źródło)

  • Czas letni (patrz: Czas sezonowy)

  • Czas miejscowy

    czas odpowiadający południkowi danego miejsca. Na każdym południku Ziemi w tej samej chwili jest inny czas miejscowy, jaki wskazują zegary słoneczne.

  • Czas normalny

    czas obowiązujący na obszarze określonej jednostki organizacyjnej, np. zakładu przemysłowego, węzła kolejowego. Jednakowy czas normalny wskazują zegary wtórne zainstalowane na obszarze tej jednostki i sterowane przez urządzenia sieci czasu.

  • Czas sezonowy (letni i zimowy)

    czas stosowany w niektórych krajach ze względów oszczędnościowych energii. Na okres letni przesuwa się wskazówki o jedną godzinę do przodu.

  • Czas słoneczny prawdziwy

    czas wskazywany przez zegary słoneczne; jest on związany z położeniem środka tarczy Słońca. Doba słoneczna prawdziwa nie jest dogodną jednostką czasu, gdyż jej długość w ciągu roku stale się zmienia wskutek niejednostajności pozornego ruchu Słońca względem Ziemi; dlatego czas słoneczny prawdziwy nie ma zastosowania w praktyce. (źródło)

  • Czas słoneczny średni

    czas wskazywany przez wszystkie nasze zegary współczesne z wyjątkiem słonecznych. Czas słoneczny średni nadający się do powszechnego użytku, uzyskano dzięki wprowadzeniu pojęcia tzw. słońca średniego i przyjęcia, że porusza się ono po sferze niebieskiej ze stałą prędkością, równą średniej prędkości Słońca prawdziwego w ciągu roku zwrotnikowego. W ten sposób uzyskano średnią dobę słoneczną o jednakowej długości w ciągu roku. Różnica między czasem słonecznym prawdziwym a średnim, zwana równaniem czasu, zawiera się w granicach kilkunastu minut. (źródło)

  • Czas światowy (World time)

    funkcja umożliwia pokazanie na zegarku, oprócz czasu podstawowego, także czasu w innej strefie czasowej. Bardzo przydatna funkcja przy podróżach lub jakiejkolwiek innej czynności wymagającej wiedzy o czasie w innej części świata (np. oglądaniu meczów koszykówki z TV w USA ). Zasadność funkcji zależy od trybu pracy/życia/podróży. (źródło)

  • Czasomierz

    przyrząd do bezpośredniego pomiaru przedziałów czasu.

  • Czerpak (patrz: Mechanizm bicia)

  • Czerwień polerownicza

  • Czop

    część osi lub wałka obracająca się w łożysku albo swobodna, końcowa część osi lub wałka, np. cz. sekundowy, na którym znajduje się wskazówka sekundowa. W zegarmistrzostwie rozróżnia się trzy rodzaje czopów: walcowe, lejkowe i stożkowe (zob. naprawa czopów).

  • Czop lejkowy

    czop o walcowej części roboczej oraz części przejściowej o coraz większym przekroju, łączącej się z osią. Konstrukcja taka chroni od tzw. spiętrzenia naprężeń, występujących przy nagłych zmianach przekroju. Czop 1 pracuje w łożysku kamiennym. Część walcowa czop obraca się w otworze kamienia łożyskowego, a soczewkowe czoło czopa 1 dokładnie wypolerowane, opiera się o kamień nakrywkowy 1.

  • Czop stożkowy

    czop mający kształt stożka z lekko zaokrąglonym końcem, który spoczywa również w stożkowym gnieździe łożyska. Czopy stożkowe są stosowane do łożyskowania balansu w budzikach popularnych (zob. ułożyskowanie kiełkowe; ułożyskowanie stożkowe).

  • Czop walcowy

    czop o zwykle soczewkowym zakończeniu. Wypolerowana powierzchnia walcowa czopa ślizga się po powierzchni łożyska metalowego lub kamiennego (zob. kamień zegarkowy), a powierzchnia oporowa ociera się o boczną powierzchnię łożyska.

  • Czopiarka

    inaczej: roller, polerownica czopów. Urządzenie służące do piłowania i polerowania czopów za pomocą polerownika. (źródło)

  • Czynność (patrz: Dokumentacja rysunkowa i technologiczna)

  • Czyszczak

    mały, okrągły pręt drewniany, zastrugany ostrym nożem lub żyletką na kształt ostrosłupa o małej zbieżności. Służy do czyszczenia otworów łożyskowych i wrębów międzyzębnych zębników po wymyciu ich w cieczach czyszczących. Czyszczak zastrugany na płasko z ostrym końcem (rys. C.7b) służy do czyszczenia zagłębień smarowych. Czyszczak wykonuje się z drewna bez żywicznego – najlepsze są z grubych gałęzi trzmieliny.

  • Czyszczarka

    maszyna do czyszczenia zegarów i zegarków. Czyszczarka jest wyposażona w koszyk na części oraz trzy naczynia na ciecze i pojemnik do suszenia ogrzanym powietrzem. (źródło)

  • Czyszczenie zegarków i zegarów

    czyszczenie związane z okresową konserwacją oraz gruntowną naprawą zegarków czy naprzwą zegarów. Głównym celem czyszczenia jest przygotowanie mechanizmu, a zwłaszcza jego łożysk i czopów do nasmarowania świeżym olejem. Trudno jest ustalić jak często należy czyścić zegar lub zegarek. Zależy to od szczelności obudowy oraz od warunków, w jakich się one znajdują. Na ogół zegar wymaga czyszczenia, gdy po pewnym czasie zaczyna wykazywać większe błędy we wskazaniach – świadczy to o tym, że mechanizm się zabrudził, a smar wysechł lub zgęstniał. Mechanizm należy także oczyścić z brudu i opiłków po gruntownej naprawie i dorabianiu części. Przygotowanie do czyszczenia polega na rozebraniu mechanizmu i niektórych zespołów, zbadanie powierzchni pokrytych lakierem, czy nie rozpuszcza się on pod wpływem używanych cieczy, oraz usunięciu zbyt dużych zabrudzeń i śladów rdzy. Bardzo zabrudzone mechanizmy czyści się zgrubnie z kurzu pędzlem lub szczotką oraz myje w roztworze alkalicznym (zob. ciecze czyszczące). Czyszczenie zegarków i zegarów może odbywać się maszynowo lub ręcznie.

    Więcej na temat czyszczenia zegarów i zegarków można znaleźć w książce Bernarda St. Bartnika i Wawrzyńca Al. Podwapińskiego pt. „Technologia mechanizmów zegarowych. Montaż, konserwacja i naprawa” w dziale XXII „Czyszczenie mechanizmów zegarowych”.

  • Czyściwo (patrz: Topnik)

  • Części zamienne (fornitury)

    elementy mechanizmów zegarowych, które wymienia się podczas ich naprawy. Warsztat zegarmistrzowski powinien być wyposażony przynajmniej w te części zamienne, które zużywają się najczęściej.

  • chronos24.pl

    ch24.pl to portal w całości dedykowany mechanicznym czasomierzom. Na rynku zadebiutował w 2009 roku i praktycznie od początku zjednał sobie liczne grono czytelników oraz uznanie branży. Jest pierwszym i jedynym tego typu w całości polskim serwisem, publikującym nie tylko wiadomości ze świata zegarkowego, historię oraz charakterystykę poszczególnych marek, ale przede wszystkim autorskie artykuły i recenzje, materiały filmowe oraz wywiady ze znanymi postaciami z najwyższej półki świata zegarmistrzowskiego, jak również relacje z podróży do najciekawszych manufaktur i miejsc powstawania skomplikowanych czasomierzy. Redaktorzy chronos24.pl czynnie uczestniczą w najważniejszych wydarzeniach branżowych, m.in.: SIHH w Genewie, targach Baselworld w Bazylei czy spotkaniu Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków. Ich artykuły wielokrotnie pojawiały się również w mediach masowych, skierowanych do biznesu oraz czytelników zainteresowanych branżą dóbr luksusowych (m.in. Forbes, Playboy). Gościnnie w portalu publikują autorytety związane z branżą.
    Założyciel serwisu – Tomasz Kiełtyka – w 2012 roku został wyróżniony przez Klub Miłośników Zegarów i Zegarków nagrodą „Złotej Wskazówki” za stworzenie pierwszego profesjonalnego portalu o zegarkach na rynku polskim. (źródło)

  • Ćmielina (patrz: Trzmielina)

  • Ćwiertnik

    pierwszy zębnik przekładni wskazań zazębiający się z kołem zmianowym, wykonujący jeden obrót w ciągu godziny. Jest zwykle osadzony na osi minutowej, może być z tulejką lub bez tulejki w zależności od rozwiązania sprzęgła ciernego w przekładni wskazań. Rozróżnia się ćwiertniki luźne, nieruchome i ruchome. Ćwiertnik ruchomy, to ćwiertnik, który jest osadzony z lekkim tarciem na przedłużonym końcu osi minutowej, stanowiącej całość z zębnikiem minutowym; jest stosowany we wszystkich współczesnych zegarkach z centralną osią minutową oraz w zegarach precyzyjnych; ćwiertnik ten jest ruchomy podczas nastawiania wskazówek. (źródło)

  • Ćwiertnik luźny

    ćwiertnik, który ma zawsze tulejkę i jest ułożyskowany na czopie stałym znajdującym się na środku płyty mechanizmu. Jest stosowany w zegarkach roskopfowych oraz zegarach i zegarkach bez centralnej osi minutowej.

  • Ćwiertnik nieruchomy bez tulejki

    ćwiertnik mający zastosowanie w budzikach i zegarach popularnych. Jest wciśnięty mocno na oś minutową, na końcu której osadza się wskazówkę minutową.

  • Ćwiertnik nieruchomy z tulejką

    ćwiertnik stosowany w zegarkach starego typu, w których zębnik minutowy wraz z czopami jest przewiercony, a do tego otworu – dopasowana z lekkim tarciem oś zakończona łbem. Na wystającą część tej osi jest wciśnięty na stałe ćwiertnik z tulejką.

  • Ćwiertnik ruchomy

    ćwiertnik, który zawsze ma tulejkę i jest osadzony z lekkim tarciem na przedłużonym końcu osi minutowej, stanowiącej całość z zębnikiem minutowym. Jest stosowany we wszystkich współczesnych zegarkach z centralną osią minutową oraz w zegarach precyzyjnych. Ćwiertnik ten jest ruchomy podczas nastawiania wskazówek, gdyż wtedy obraca się na osi minutowej.