Słownik pojęć

Wyniki dla hasła: Wychwyt

  • Wychwyt Riefflera

    Wychwyt Riefflera został skonstruowany i opatentowany w 1889 roku przez niemieckiego zegarmistrza Sigmunda Rieflera. Wychwyty te były stosowane wyłącznie w precyzyjnych zegarach astronomicznych, produkowanych aż do połowy XX wieku przez firmę Clemens Riefler. Zegary Rieflera obok zegarów Strassera były najdokładniejszymi zegarami mechanicznymi jakie kiedykolwiek zostały zbudowane (lepszą dokładność udało się osiągnąć dopiero w przypadku elektromechanicznego zegara Shortta). W wychwycie tym energia podtrzymująca ruch wahadła dostarczana jest do niego za pośrednictwem specjalnie ukształtowanej sprężynki zawieszkowej. (źródło)

  • Wychwyt nożycowy

    W roku 1741 francuski zegarmistrz Amant postanowił zmodyfikować wychwyt Georga Grahama. W nowym wychwycie postanowiono zastąpić zęby koła wychwytowego czymś w rodzaju kołków. Miało to ułatwić produkcję i czas potrzebny na wykonywanie kół wychwytowych. Z początku kołki były okrągłe jednak z czasem zastąpiono je półokrągłymi. Takie kołki pełniły rolę zębów w kole wychwytowym. Następną zmianą wprowadzoną do nowego wychwytu było zbliżenie do siebie ramion kotwicy z jej paletami. Owy wychwyt teraz przypominał wyglądem nożyce, dlatego też postanowiono tak go nazwać (Nożycowym). Głównymi zaletami wychwytów nożycowych jest to, iż produkuje się je szybciej i łatwiej niż inne wychwyty.
    Dzięki temu, że nacisk koła wychwytowego przechodzi w jednym kierunku to czopy i łożyska są bardziej odporne na wycieranie niż ma to miejsce w innych wychwytach.
    Ulepszenie Jana Mannhardta: Ulepszenie wychwytu nożycowego przez Jana Monnhardta polegało na zrezygnowaniu z kotwicy i jej widełek. Wobec tego jak to ma działać? W owym wychwycie zamiast palet na kotwicy, palety są umieszczone na wahadle. Taka konstrukcja zmniejsza drgania i efekt sprężynowania na kotwicy, której tu nie ma. Tak jak w oryginale, koło wychwytowe wyposażone zostało w kołki zamiast zębów (praktycznie wykorzystano te same koło co w pierwowzorze). Owe wychwyty spotykane są często na polskich zegarach wieżowych, dlatego, iż budowane były w fabryce Michała Mięsowicza. Nie licząc ulepszeń Monnhardta w późniejszym czasie udoskonalano wychwyty nożycowe jeszcze wiele razy, przez różnych ludzi. Głównymi wprowadzanymi zmianami były kształty i ścięcia kołków na kołach wychwytowych, ale to już temat na osobny artykuł. (źródło)

  • Wychwyt wolny (patrz: Wychwyt)

  • Wychwyt swobodny (patrz: Wychwyt)

  • Wychwyt spoczynkowy (patrz: Wychwyt)

  • Uwolnienie zęba koła wychwytowego (patrz: Wychwyt)

  • Cofanie koła wychwytowego (patrz: Wychwyt)

  • Zębnik wychwytowy

    element przekładni chodu znajdujący się na osi wychwytowej , napędzany przez koło sekundowe, w niektórych zegarach wahadłowych przez koło pośrednie.

  • Wychwyt „wrzecionowy” (poprawnie wychwyt szpindlowy lub łopatkowy)

    Wychwyt szpindlowy potocznie nazywany „wrzecionowym” był pierwszym wychwytem stosowanym w zegarach i to od niego zaczyna się historia wieżowych zegarów mechanicznych. Był on dziełem prac nieznanego z imienia i pochodzenia zakonnika, prawdopodobnie z IX wieku. W powszechnym użyciu był od XIV wieku do lat 50. XIX wieku, kiedy to ostatecznie wyparł go wiele dokładniejszy wychwyt Grahama. Wynalazek wychwytu wrzecionowego był niezbędny, aby sztuka zegarmistrzowska mogła się rozwijać. Stanowił pierwszy regulator, który nadawał się do użycia... zobacz więcej

  • Wychwyt Winnerla

    wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Koło wychwytowe zamiast zębów miało regularne występy spełniające funkcję powierzchni impulsów. Na końcach poziomej dźwigni ciążeniowej, związanej sztywno z kotwicą (podobnie jak w wychwycie Tiede’a), były zawieszone dwie metalowe kulki, które dotykały na przemian końców drugiej dźwigni impulsowej, przymocowanej poprzecznie do pręta wahadła i w ten sposób udzielały mu impulsu. Ponieważ kulki nie zawsze dotykały tego samego miejsca dźwigni, więc impulsy nie były jednakowe. Wychwyt Winnerla nie miał więc szerszego zastosowania.

  • Wychwyt westminsterski (patrz: Wychwyt Denisona)

  • Wychwyt Tiede’a

    wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Koło wychwytowe i kotwica są podobne do wychwytu Grahama, natomiast palety składają się z dwóch części:

    • impulsowej
    • spoczynkowej
    W działaniu wychwyt Tiede’a jest podobny do wychwytu Strassera, gdyż ma takie same palety, jest jednak bardziej skomplikowany. Oprócz koła wychwytowego i kotwicy (której w wychwytach ciążeniowych zwykle nie ma) ma on jeszcze trzy dźwignie:
    • ciążeniową (związaną sztywno z kotwicą)
    • impulsową
    • wahadłową
    które współpracują ze sobą w czasie przekazywania impulsu wahadłu.

  • Wychwyt szwajcarski

    wychwyt swobodny kotwicowy, stosowany ogólnie w dobrych zegarkach z regulatorem balansowym. Powstał z wychwytu angielskiego po wprowadzeniu pewnych ulepszeń, które zaprojektował około roku 1825 G.A. Leschot (1800-1884) w Genewie – dlatego wychwyt nazwano szwajcarskim... zobacz więcej

  • Wychwyt szpindlowy (patrz: Wychwyt wrzecionowy)

  • Wychwyt Strassera

    wychwyt swobodny sprężynowy ze stałym impulsem, tak samo jak wychwyt Rieflera. Jest stosowany w precyzyjnych zegarach wahadłowych. Koło wychwytowe 3 jest pojedyncze z ostrymi zębami pochylonymi w kierunku jego obrotu... zobacz więcej

  • Wychwyt sprężynowy (patrz: Wychwyt Rieflera)

  • Wychwyt roskopfowy

    Odmiana wychwytu kołkowego. Roskopf (Georg Friedrich 1813-1889) nie jest wynalazcą tego wychwytu, ale po pewnych poprawkach zastosował go w tanich zegarkach przez siebie produkowanych. Koło wychwytowe, wykonane ze stali, ma zwykle... zobacz więcej

  • Wychwyt rolkowy

    Wychwyt spoczynkowo – cofający stosowany w dawnych zegarach z bardzo krótkim wahadłem i o dużej amplitudzie wahań. Składa się z koła wychwytowego i kotwicy w kształcie krążka z wycięciem, które obejmuje dwa zęby tego koła... zobacz więcej

  • Wychwyt roleczkowy

    Wychwyt spoczynkowy stosowany w dawnych zegarach z bardzo krótkim wahadłem, umieszczonym przed tarczą zegara. Wychwyt roleczkowy składa się z koła wychwytowego i kotwicy w kształcie krążka z wycięciem, które obejmuje jeden ząb tego koła. Koło wychwytowe o średnicy 9 – 15 mm ma 12 – 16 zębów w kształcie równoramiennych trójkątów o wąskiej podstawie. Wierzchołki zębów są nieco ścięte. Wycięcie w krążku jest tylko na tyle szerokie, aby ząb koła wychwytowego swobodnie przez nie przechodził. Nacisk zęba wywierany na bok wycięcia w krążku przekazuje impuls wahadłu co drugie wahnięcie (raz w ciągu okresu regulatora). Amplituda wahań wahadła jest bardzo duża.

  • Wychwyt podwójny (duplex)

    Wychwyt spoczynkowy do zegarów balansowych. Wynalazł go Jean-Babtiste Dutertre (1684-1734), a ulepszył Pierre Le Roy (1717-1785). Nazwa pochodzi od zastosowania w nim dwóch kół wychwytowych, które później połączono w jedno. Koło wychwytowe, z mosiądzu lub ze stali, ma 12 – 15 zębów spoczynkowych (długich) i tyleż zębów impulsowych (krótkich). Na osi balansu znajduje się tulejka z wycięciem, w które wchodzą kolejno zęby spoczynkowe. Nad tulejką znajduje się przerzutnik, współpracujący z zębami impulsowymi. Balans otrzymuje impuls tylko podczas wahnięcia w jedną stronę, a w drugą waha się na skutek sprężystości włosa. Wychwyt podwójny jest wrażliwy na wstrząsy. Nawet podczas nastawiania wskazówek lub zbyt silnego naciągnięcia sprężyny napędowej amplituda balansu wzrasta – w konsekwencji balans otrzymuje podwójne impulsy i zegar wykazuje duże przyśpieszenie.

  • Wychwyt Mudge’a

    Wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych. Dwa pionowe ramiona, związane sztywno z krótszymi skośnymi ramionami, są ułożyskowane na osobnych czopach. Na końcach ramion znajdują się palety zakończone małymi występami spoczynkowymi. Pręt wahadła, zawieszony na zawieszce umocowanej w siodełku, waha się między śrubami impulsowymi, dotykając ich na zmianę. Gdy pręt dotknie śruby, ząb koła wychwytowego spoczywający na palecie zostanie uwolniony ze spoczynku, a ramię własnym ciężarem, za pośrednictwem śruby, udzieli impulsu prętowi. Podobnie dzieje się po drugiej stronie, gdy pręt dotknie śruby impulsowej. Wychwyt Mudge’a wymaga dokładnego wykonania i zabezpieczenia przed wstrząsami. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że podczas nagłego wstrząsu ząb koła wychwytowego może przeskoczyć występ spoczynkowy, a inny ząb po przeciwnej stronie z dużą siłą może uderzyć w paletę. W ulepszonej konstrukcji Wychwytu Mudge’a ramiona również są ułożyskowane osobno, ale na jednym czopie, natomiast ramiona z paletami są krótsze.

  • Wychwyt Mannhardta

    wychwyt do zegarów wahadłowych, stosowany przede wszystkim w zegarach wieżowych. Na pręcie wahadła jest ułożyskowane koło zapadkowe o trzydziestu zębach. Podczas każdego ruchu wahadła w lewo zapadka, umocowana na szkielecie mechanizmu, zatrzymuje koło, w wyniku czego obraca się ono o jeden ząb w prawo. Gdy kołek, osadzony w kole, zbliży się do ramienia dźwigni i odchyli ją nieco, ramię dźwigni uwolni wtedy wiatrak, wskutek czego nastąpi częściowy obrót przekładni mechanizmu i przesunięcie wskazówek zegara o jedną minutę. Podczas obrotu wiatraka krzywka powoduje opadnięcie ramienia wraz z ciężarkiem, który działając na powierzchnię impulsu udziela impulsu prętowi wahadła. Po wykonaniu pełnego obrotu wiatrak wraca do położenia wyjściowego, podnosząc dźwignię, a wahadło dalej waha się swobodnie. Ponieważ koło zapadkowe ma trzydzieści zębów, a okres wahadła wynosi 2s, impuls i przesunięcie wskazówek następuje co 1 minutę. (źródło)

  • Wychwyt łopatkowy (patrz: Wychwyt wrzecionowy)

  • Wychwyt kotwicowy

    wychwyt, w którym głównym elementem jest kotwica współdziałająca z kołem wychwytowym. Kotwica jest dźwignią dwuramienną (czasem jednoramienną). Na końcach ramion kotwicy znajdują się palety zakończone powierzchniami impulsu. Z kotwicą jest połączony sztywno drążek zakończony widełkami, które współpracują z regulatorem. Rozróżnia się wychwyt kotwicowy do zegarów wahadłowych np.:

    • wychwyt Brocota
    • wychwyt Grahama
    • wychwyt hakowy
    oraz do zegarów balansowych, np.:
    • wychwyt angielski
    • wychwyt kołkowy
    • wychwyt szwajcarski

  • Wychwyt kołkowy

    podobnie jak wychwyt kotwicowy szwajcarski, wychwyt kotwicowy kołkowy zalicza się do wychwytów swobodnych. Wychwyt kołkowy przedstawiono na... zobacz więcej

  • Wychwyt Harrisona

    jeden z pierwszych wychwytów swobodnych ciążeniowych do zegarów wahadłowych. Oddzielne i niezależne ramiona ciążeniowe były ułożyskowane na osobnych czopach i własnym ciężarem przekazywały impuls wahadłu. John Harrison (1693-1776) znał się na gatunkach i właściwościach drewna, dlatego w zegarze z wychwytem swojej konstrukcji wykonał z drewna szkielet, ramiona ciążeniowe, pręt wahadła, a nawet wałki i łożyska. Wychwyt Harrisona nie miał szerszego zastosowania.

  • Wychwyt hakowy

    Wychwyt hakowy zalicza się do wychwytów cofających kotwicowych. Podobnie jak wychwyt Grahama, wychwyt hakowy składa się z koła wychwytowego i z kotwicy zaopatrzonej w palety: wejściową i wyjściową. W odróżnieniu od wychwytu Grahama, palety nie mają jednak powierzchni spoczynku, a przednie krawędzie zębów koła wychwytowego pochylone są do tyłu względem kierunku obrotu koła. Paleta wejściowa ma kształt haka, stąd nazwa wychwytu.
    Ciekawostka:
    Wychwyt hakowy wynalazł Hooke Robert (1635-1703). Wychwyt hakowy został ulepszony przez Wiliama Clementa w roku 1680.

  • Wychwyt Grahama

    Wychwyt Grahama zalicza się do wychwytów spoczynkowych. Wychwyt składa się z koła wychwytowego napędzanego przez mechanizm chodu zegara i kotwicy obracającej się wokół... zobacz więcej

  • Wychwyt glashucki

    Wychwyt swobodny kotwicowy do zegarków balansowych, podobnie jak wychwyt szwajcarski. Nazwa pochodzi od nazwy niemieckiego miasta Glashütte, w którym znajduje się fabryka zegarków o tej samej nazwie. Fabrykę tę założył w roku 1845 Ferdinand Adolph Lange (1815 – 1875) i on skonstruował wychwyt glashucki w początkach jej istnienia. Koło wychwytowe jest takie samo, jak w wychwycie szwajcarskim, jedynie kształt kotwicy jest inny oraz sposób osadzenia palet, które znajdują się w bocznych wycięciach ramion kotwicy, dlatego z wierzchu są niewidoczne. Funkcję słupków ograniczających ruch kotwicy spełnia jeden kołek osadzony w wejściowym ramieniu kotwicy, opierający się o ścianki otworu wykonanego w płycie mechanizmu. Palec przerzutowy jest osadzony w ramieniu balansu, dlatego przerzutnik ma tylko kołnierz z wycięciem dla bezpiecznika.

  • Wychwyt Denisona

    Wychwyt swobodny ciążeniowy do zegarów wahadłowych, podobnie jak wychwyt Bloxama. Denison skonstruował kilka wychwytów tego typu. W pierwszym wychwycie Denisona koło wychwytowe miało trzy długie zęby... zobacz więcej