Słownik pojęć

Wyniki dla hasła: Balans

  • Balans

    podstawowy element regulatora balansowego, wykonujący ruch obrotowy zwrotny wokół osi przechodzącej przez jego środek ciężkości, pod działaniem momentu sprężynki zwrotnej, zwanej włosem. Balans jest ukształtowany tak, aby jego masa była możliwie mała, a moment bezwładności – duży. W tym celu jak największa część masy balansu jest skupiona w jego wieńcu. Rozróżnia się balanse jednometalowe i dwumetalowe. Balans jednometalowe (rys. B.1.) są wykonywane z mosiądzu, niklu, brązu berylowego i innych stopów takich jak np. berydur, glucydur. Balans jednometalowy pracuje w połączeniu z włosem autokompensacyjnym (zob. włos ze stałą sprężystością). Balans dwumelalowy to balans kompensacyjny, który pracuje w połączeniu z włosem stalowym. (źródło)

  • Balans aerodynamiczny

    balans który nie ma wkrętów wystających na obwodzie wieńca, dzięki czemu stawia mniejszy opór podczas wahań. Gdy jednak balans ma gładki wieniec, nie można nim regulować okresu wahań, więc wyrównoważenie balansu wymaga nawiercenia wieńca. (źródło)

  • Wieniec balansu (patrz: Balans)

  • Zegar mechaniczny (wahadłowy, balansowy)

    zegar wykorzystujący jako regulator chodu wahadło lub balans. Energia do napędu regulatora przekazywana jest za pomocą wychwytu. Zegar taki nazywany jest mechanicznym niezależnie od tego, czy energia potrzebna do ruchu zegara pochodzi z energii sprężyny czy np. z napędu elektrycznego. Jako zegary mechaniczne budowane są zarówno zegary wieżowe, jak i zegarki naręczne. Obecnie masowo produkuje się także zegary kwarcowe, tańsze i bardzo punktualne.

  • Zegar balansowy

    każdy zegar, którego regulatorem chodu jest regulator balansowy.

  • Wyważnik balansu (patrz: Wyrównoważanie balansu)

  • Wyrównoważanie balansu

    sprawdzanie równowagi balansu w spoczynku i doprowadzanie do tej równowagi. Każdy balans po osadzeniu na osi jest wyrównoważany. Również po naprawie balansu, np. wymianie osi... zobacz więcej

  • Wychwyt (wolny Rieflera) balansowy

    Riefler wynalazł również wychwyt balansowy, używany w chronometrach i zegarkach kieszonkowych. Prawda, że nie miał on szerszego zastosowania, ale opisujemy go jako ciekawy przykład różnorodności pomysłów tego wynalazcy... zobacz więcej

  • Włos (sprężynka balansu)

    element regulatora balansowego będący sprężynką zwrotną balansu. W pierwszych zegarach balansowych elementem zwrotnym był włos naturalny – szczecina. Po zastąpieniu go metalową sprężynką nazwa „włos” pozostała. Zewnętrzny koniec... zobacz więcej

  • Wkręt balansu

    wkręt stosowany w balansie kompensacyjnym w celu:

    • obciążenia wieńca – jest to wkręt obciążeniowy
    • wyrównoważenia balansu – jest to wkręt wyważeniowy
    Wkręty obciążeniowe są dokręcane do samego łba, a wkręty wyważeniowe można nieco dokręcać lub odkręcać podczas wyrównoważenia balansu.

  • Wałek balansu (patrz: Oś balansu)

  • Ustawianie chodu zegara i zegarka balansowego

    czynności, polegające na tym, że niesymetryczny chód zegara ustawia się obróceniem pierścienia włosa na osi balansu lub przesunięciem klocka włosa, jeśli jest on ruchomy. Gdy włos nie jest naprężony, drążek widełek powinien ustawić się na wprost osi balansu, a palec przerzutowy – być w środku widełek. Jeżeli palec przechyla widełki na jedną stronę, należy obrócić pierścień włosa na osi w tę stronę, w którą są przechylone widełki. Pierścień obraca się wkrętakiem włożonym w jego przecięcie. Sposób sprawdzania ustawienia chodu według położenia drążka kotwicy względem osi balansu jest jednak mało dokładny, gdyż umożliwia zauważenie dopiero większych jego odchyleń. Również niezbyt dokładne jest sprawdzanie chodu na słuch, zwłaszcza małych zegarków. Najdokładniej można sprawdzić symetrię działania wychwytu za pomocą elektronicznej sprawdzarki chodu zegara.

  • Ułożyskowanie sprężyste balansu (antyszok)

    ułożyskowanie ślizgowe przeciwwstrząsowe balansu, stosowane w celu ochrony cienkich czopów przed złamaniem podczas silnych wstrząsów i uderzeń. Istnieje wiele rozwiązań konstrukcyjnych takich ułożyskowań... zobacz więcej

  • Regulator balansowy

    regulator chodu stanowiący w połączeniu z wychwytem kotwicowym główny zespół zegarka mechanicznego. Składa się z balansu... zobacz więcej

  • Regulacja zegara balansowego

    regulacja odbywająca się najczęściej zmianą długości czynnej części włosa za pomocą przesuwki. Większe zmiany czynnej długości włosa uzyskuje się przesunięciem miejsca zakołkowania włosa w klocku (zob. włos płaski) – taki zabieg wykonuje się zwykle podczas dobierania nowego włosa. Inny sposób regulacji zegara balansowego polega na zmianie momentu bezwładności balansu – można go stosować tylko wtedy, gdy w wieńcu balansu znajdują się wkręty obciążeniowe. Regulacja sprowadza się do wymiany wkrętów lub podłożenia pod nie podkładek obciążających.

  • Przystawka balansowa

    Przystawka balansowa stanowi samodzielny zespół, będący regulatorem chodu, dostawiany do mechanizmu przekładni zegarów kominkowych, stołowych i innych. W zegarkach naręcznych jest ona zintegrowana z konstrukcją mechanizmu zegarka, stanowiąc całość. "Przystanek – zegarek. Zegarki i przystawki balansowe z Błonia” Jerzy Bezpałko

  • Oś balansu (szpindel)

    wałek, na którym jest osadzony balans. W budzikach popularnych i chodzikach z wychwytem kołkowym oś balansu jest gładkim wałkiem stalowym z czopami stożkowymi i wycięciem dla przejścia widełek kotwicy. Oś balansu w zegarkach z wychwytem szwajcarskim ma kilka podtoczeń i odsadzeń oraz dwa bardzo cienkie czopy lejkowe pracujące w łożysku kamiennym (zob. łożysko kamienne wzdłużne).

  • Odbijanie (prelowanie) balansu

    zjawisko występujące we współpracy widełek kotwicy z palcem przerzutowym w przypadku zbyt dużej amplitudy balansu, polegające na tym, że palec przerzutowy uderza o zewnętrzne boki widełek, powodując głośne stuki.

  • Napęd elektryczny balansu

    Urządzenie napędowe, w którym balans otrzymuje impuls energii od elektromagnesu, składającego się z cewki i magnesu trwałego. W ten sposób balans staje się zespołem napędowym dla mechanizmu zegarowego. Balans napędzany elektrycznie może otrzymywać impulsy bezpośrednio od elektromagnesu lub pośrednio przez sprężynkę, którą napina elektromagnes. Impulsy energii udzielane przez sprężynkę są stałe i nie zależą od zmian napięcia prądu zasilającego. W zależności od zasady działania rozróżnia się urządzenia napędowe balansu elektromagnetyczne, w których impuls napędowy powstaje wskutek działania nieruchomego elektromagnesu na zworę zamocowaną na osi balansu, oraz urządzenia napędowe magnetoelektryczne, w których impuls napędowy powstaje w wyniku działania pola magnetycznego cewki na pole magnetyczne magnesu trwałego, przy czym cewka jest przymocowana do szkieletu mechanizmu, a magnes do balansu lub odwrotnie.

  • Miarka balansu

    przyrząd do sprawdzania długości osi balansu, np. od końca czopa do ramienia balansu.

  • Kompensacja temperaturowa balansu (patrz: Balans kompensacyjny)

  • Elektryczny napęd balansu (patrz: Napęd elektryczny balansu)

  • Cewka sterująca balansu

    stosowana w połączeniu z cewką napędową. Cewka sterująca jest włączana w obwód bazy tranzystora. Pole magnetyczne magnesów trwałych nad cewką sterującą powoduje przewodność tranzystora i przepływ prądu w cewce napędowej (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Cewka napędowa (robocza) balansu

    cewka stosowana w połączeniu z cewką sterującą w zegarach i zegarkach z magnetoelektrycznym napędem balansu ze sterowaniem bezstykowym (tranzystorowym) . Obie cewki są przymocowane nieruchomo do mechanizmu. Cewka napędowa jest włączana w obwód kolektorowy tranzystora. Wytworzone wskutek przepływu prądu przez cewkę pole magnetyczne współdziała z polem magnetycznym magnesów trwałych umocowanych na balansie, dzięki czemu powstaje siła działająca na balans jako impuls napędowy (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Cewka impulsowa balansu

    cewka stosowana w zegarach i zegarkach z magnetoelektrycznym napędem balansu ze sterowaniem stykowym. Podczas ruchu balansu cewka impulsowa zamontowana na jego wieńcu przechodzi ponad magnesem trwałym. Wytworzone wskutek przepływu prądu przez cewkę pole magnetyczne współdziała z polem magnetycznym magnesu trwałego, w wyniku czego powstaje siła działająca na cewkę impulsową w kierunku obrotu balansu. Dzięki temu otrzymuje impuls napędowy podtrzymujący jego wahania (zobacz Napęd elektryczny balansu).

  • Błąd pozycyjny balansu (patrz: Wyrównoważanie balansu)

  • Balans wiszący

    balans stosowany w zegarze ATMOS i zegarze rocznym. Jest zawieszany podobnie jak wahadło, lecz wykonuje ruch obrotowo-zwrotny wokół osi pionowej pod działaniem momentu długiej i wąskiej sprężynki zwrotnej, na której jest zawieszony.

  • Balans kompensacyjny niklostalowo-mosiężny

    balans opracowany przez Charlesa Edwarda Guillaume’a (1861-1938) wynalazcę inwaru. Część wewnętrzna wieńca tego balansu jest wykonana ze stali niklowej o zawartości 44% niklu a część zewnętrzna z mosiądzu. Grubość części niklostalowej wynosi 3/7, a grubość części mosiężnej – 4/7 całkowitej grubości wieńca. Wieniec balansu tego typu, stosowanego w chronometrach, jest przecięty nie przy ramionach, lecz w połowie obwodu naprzeciw ramion.

  • Balans kompensacyjny stalowo-mosiężny

    balans skonstruowany i opatentowany w 1782 r. przez Arnolda J. Część wewnętrzna wieńca tego balansu jest stalowa, a zewnętrzna mosiężna.

  • Balans kompensacyjny

    balans pracujący zawsze w połączeniu z włosem stalowym. Zadaniem balansu kompensacyjnego jest wyrównywanie błędów chodu zegarka powstałych na skutek zmian modułu sprężystości włosa pod wpływem zmian temperatury. (zob. błąd temperaturowy). Jest to przeważnie balans z wieńcem bimetalowym, przeciętym w dwóch miejscach na obwodzie. Twórcą balansu kompensacyjnego był Pierre Le Roy Zbudowano kilka odmian balansu kompensacyjnego.