Na początku XX. wieku amerykański rynek zegarmistrzowski przeżywał rewolucję. Tradycyjnie zegarki były dobrem luksusowym, dostępnym jedynie dla zamożniejszych warstw społecznych. Wszystko zmieniło się wraz z wprowadzeniem tzw. „dollar watch” – prostych, tanich zegarków, które szybko stały się dostępne dla przeciętnego obywatela. Sprzedawane za symboliczne 99 centów masowo produkowane czasomierze, stały się ikoną dostępności i praktyczności.
Produkcją „zegarków dolarowych” zajmowały się firmy takie jak Ansonia, która zasłynęła ze skutecznego uproszczenia skomplikowanych mechanizmów zegarkowych, co obniżyło ich koszty. „Dollar watch” były tworzone z myślą o szerokim rynku i użyteczności – proste w konstrukcji, łatwe do zastąpienia i wystarczająco trwałe, by zadowolić codzienne potrzeby przeciętnego użytkownika. Amerykańscy producenci widzieli w nich szansę na dotarcie do masowego odbiorcy, a dla społeczeństwa zegarek dolarowy stał się symbolem nowoczesności i mobilności.
Popularność zegarków dolarowych wynikała z ich wyjątkowej przystępności cenowej oraz łatwości obsługi. Chociaż były one mniej precyzyjne i nie tak trwałe jak droższe modele, umożliwiły posiadanie zegarka osobom, które wcześniej nie mogły sobie na to pozwolić. W efekcie stały się niemalże codziennym narzędziem i symbolem dostępu do technologii. Dla producentów była to droga do zdobycia rynku, a dla użytkowników – okazja, by nosić zegarek, który odzwierciedlał ich potrzebę wygody i funkcjonalności.
Przemysł zegarmistrzowski w Związku Radzieckim również wkroczył w nową erę dynamicznego rozwoju. Powstawały nowe fabryki, a stare zakłady poddawano modernizacji, co wymagało wykwalifikowanych pracowników z nowymi umiejętnościami. Z tego powodu utworzono Glavchasprom, czyli Główną Dyrekcję Przemysłu Zegarmistrzowskiego, oraz NIIChasProm, Instytut Badań Naukowych Przemysłu Zegarmistrzowskiego. Branża zegarmistrzowska stała się poważnym sektorem przemysłowym – drugim na świecie pod względem wielkości produkcji, zaraz po Szwajcarii. Jednak mechanizmy i technologie używane przez Dueber-Hampden nie pozwalały ZSRR na produkcję zegarków o wysokiej jakości, które mogłyby konkurować z zachodnimi markami pod względem ceny, trwałości i dostępności na masową skalę. W okresie powojennym Związek Radziecki szukał więc nowych sposobów na poprawę jakości i innowacyjności swojego zegarmistrzostwa.
W książce Romanova z 1981 roku, która opisuje historię zegarmistrzostwa, wspomina się o negocjacjach między ZSRR a Stanami Zjednoczonymi w celu zakupu technologii produkcji tanich zegarków. Radzieccy przedstawiciele zainteresowali się technologią tzw. Dollar Watch – zegarków popularnych w Ameryce na początku XX wieku, które kosztowały zaledwie 99 centów. Przypomnijmy, że zegarki te dawały szerokiemu gronu odbiorców możliwość posiadania własnego czasomierza. Firma Ansonia była jednym z producentów tych niedrogich zegarków, a ZSRR rozważał zakup tej technologii, aby stworzyć w kraju tani produkt dostępny dla mas.
Radzieccy negocjatorzy zaproponowali przeszkolenie 200 inżynierów i techników w produkcji tanich zegarków na wzór Dollar Watch. Amerykanie byli skłonni zgodzić się na sprzedaż technologii pod warunkiem, że ZSRR zakupi 200 tysięcy sztuk tych zegarków. W ramach testu zakupiono i wysłano do ZSRR pierwszą partię liczącą 20 tysięcy egzemplarzy, aby ocenić ich jakość. Niestety, wyniki były rozczarowujące – zegarki okazały się mało precyzyjne i trudne do naprawy, co nie spełniało oczekiwań radzieckiego rynku, który potrzebował niezawodnych, trwałych czasomierzy o długiej żywotności. W efekcie pomysł produkcji zegarków typu Dollar Watch w ZSRR został ostatecznie porzucony, a radzieckie fabryki skupiły się na dalszych poszukiwaniach lepszych rozwiązań technologicznych dla przemysłu zegarmistrzowskiego.
W USA zegarki te miały się dobrze, a niektóre z firm produkujących zegarki dolarowe przetrwały do dziś, choć często pod nowymi nazwami lub w zmienionej formie:
1. Ingersoll – marka Ingersoll istnieje do dziś i wciąż produkuje zegarki. Choć firma zmieniała właścicieli na przestrzeni lat i obecnie nie jest amerykańska (należy do brytyjskiej firmy), nadal produkuje zegarki inspirowane oryginalnym stylem dollar watch.
2. Waterbury Clock Company (Timex) – firma ta przekształciła się w Timex, jedną z najbardziej znanych marek zegarków na świecie. Choć Waterbury Clock Company zniknęła jako marka, jej spuścizna trwa dzięki Timex, który wciąż ma swoją siedzibę w USA i kontynuuje tradycję produkcji przystępnych cenowo zegarków.
3. Westclox – Westclox przetrwał w różnych formach i na przestrzeni lat zmieniał właścicieli, choć nie jest już tak popularny. Produkty marki można czasem znaleźć na rynku, a oryginalne zegary Westclox są przedmiotem zainteresowania kolekcjonerów.
4. Seth Thomas – marka Seth Thomas istnieje do dziś, ale jest bardziej skoncentrowana na produkcji zegarów niż zegarków. Zmieniała właścicieli, a jej oryginalne produkty są teraz cenione przez kolekcjonerów.
5. New Haven Clock Company – ta firma nie przetrwała; została zamknięta w latach 60. z powodu problemów finansowych. Nie ma kontynuacji tej marki, a oryginalne zegarki New Haven są obecnie poszukiwane jako antyki.
Obecnie, marki takie jak Timex, która wywodzi się z Waterbury Clock Company, pozostają najbardziej rozpoznawalnym spadkobiercą tradycji dollar watch dzięki produkcji zegarków przystępnych cenowo i trwałych.
poprzedni
Erywańskie Fabryki Zegarków